'Verfijnde kitsch vind ik een heel goede karakterisering van mijn werk'

Hoewel Carel Blotkamp bij de meeste mensen bekend zal zijn als kunsthistoricus is hij ook al, sinds 1967, actief als beeldend kunstenaar. In het Centraal Museum is nu de tentoonstelling Bling te zien waar 10 jaar pailettenwerken van Blotkamp getoond worden.

Blotkamp heeft zich erbij neergelegd dat hij meer bekend is als kunsthistoricus dan als kunstenaar. 'Ik kan het ook niet helpen. Ik ga toch onverstoorbaar door met zowel de kunst als de kunstgeschiedenis. Ik heb eerst in Utrecht dertien jaar een voltijds aanstelling gehad op het Kunsthistorisch Instituut. Daarna ben ik in 1982 benoemd tot hoogleraar kunstgeschiedenis van de nieuwste tijd aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Dat was een halve aanstelling zodat ik tijd en ruimte had om kunst te maken.'

Maar ook na zijn pensioen heeft Blotkamp nog veel over kunst geschreven. 'Ik heb geen les meer gegeven maar ik heb de kunsthistorie niet opgegeven. Voor Boymans heb ik bijvoorbeeld vijf jaar geleden nog een collectie opstelling gemaakt waarbij ik veertig zalen moest vullen met werken uit de collectie van het Boymans. Dat was een hele grote kunsthistorische klus die ver voorbij mijn specialisme ging maar die ik erg leuk vond om te doen. Ik ben nu bezig, samen met een collega, met een tentoonstelling over Pyke Koch en Charley Toorop. Ik ben overigens op Koch gepromoveerd, toen was ik nog heel jong en Koch was al 70 toen ik hem leerde kennen. Hij woonde hier vlakbij. Tot zijn dood heb ik contact met hem gehouden en dat groeide geleidelijk uit tot een soort vriendschap.'

Blotkamp heeft gekozen voor de combinatie van kunstgeschiedenis en kunst omdat hij het allebei wilde. 'Ik zou het niet leuk vinden om fulltime beeldend kunstenaar te zijn. Ik heb altijd graag en veel geschreven. Bijna altijd over kunstgeschiedenis maar bijvoorbeeld ook over de dichter Gerrit Achterberg. Maar dan ging het wel over gedichten van Achterberg waarin werd verwezen naar de beeldende kunst. Ik heb ook altijd onderzoek gedaan en les gegeven. En je moet in het leven doen waar je zin in hebt als het enigszins kan.'

Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat het werk van Blotkamp doordrenkt is met de kunstgeschiedenis. 'Kunst is voor een belangrijk deel mijn onderwerp. Het wemelt van de verwijzingen, het is duidelijk een belangrijke voedingsbodem. Maar ik kan ook tamelijk onbevangen naar een boom kijken en daar iets mee doen.'

Natuur kan een belangrijke inspiratiebron zijn, vertelt Blotkamp. 'Maar dan meestal via een tussenstop van de kunst. Op de tentoonstelling hangt een aurora, een zonsopgang. Dat is gebaseerd op een visuele indruk in de trein naar Amsterdam, 's morgens vroeg. Ik zag toen in Amsterdam een mooie lucht weerspiegeld in de kopwanden van de overkappingen van het station. Dat refereert dan tegelijkertijd naar de zonsopgangen en zonsondergangen in de romantische kunst en als kitsch. Dat speelt dan een even belangrijke rol als het moment dat ik die zonsopgang heb gezien op het station in Amsterdam.'

Blotkamp vertelt dat hij in zijn werk vaak kunstenaars citeert die hij bewondert, zoals Mondriaan, Monet en Barnett Newman. 'Maar ik ben ook beïnvloed door kunstenaars die zich met andere kunstenaars bezig houden. Zoals in de Popart of het met ironie doortrokken werk van Duchamp. Het gaat mij dan ook meer om hoe zij het kunstenaarschap opvatten.'

Tegenwoordig werkt Blotkamp met pailletten. 'Dat zijn van die kleine glimmende plaatjes die Gerard Joling op zijn jasje heeft. Ik maak vrijwel alleen gebruik van cupvormige pailletten met opstaande randjes zodat de reflectie veel groter is.'

Blotkamp zag de pailletten voor het eerst in een hobbywinkel in Florida toen hij daar op bezoek was bij zijn zoon. 'Voor die tijd werkte ik al met glimmende stickertjes. Maar ik vond die pailletten zo aantrekkelijk vanwege de lichteffecten. De kleur verandert als je je verplaatst. En het is ook een beetje kitscherig, het heeft een ordinaire kant zoals bij showkleding.'

De laatste tien jaar werkt Blotkamp nog uitsluitend met pailletten. 'Alleen tijdens vakanties maak ik nog aquarellen die ik vervolgens weer vaak gebruik voor mijn paillettenwerk. Soms maak ik ook foto's. Het werk Mount Fuji op de tentoonstelling is bijvoorbeeld gebaseerd op een visuele indruk van Mount Fuji vanuit het vliegtuig waarbij Mount Fuji boven de wolken uitstak. Daar heb ik eerst een aquarel van gemaakt en pas jaren later een paillettenwerk.'

In de catalogus staat helemaal voorin een foto van een werk van Blotkamp met de tekst 'mijn werk is voor alle gezindten het past boven elke bank en het kleurt bij alle gordijnen'. 'Dat is een soort statement. Het was eerst alleen een tekst waar ik later een paillettenwerk van heb gemaakt. Het is een beetje venijnige uithaal naar de verhevenheid die in de kunst wordt gelegd, alsof het een soort hemels gebied is. Ik heb ook de indruk dat het paillettenwerk mensen aanspreekt die weinig met kunst hebben en dat vind ik leuk. In het Parool noemde ooit iemand mijn werk verfijnde kitsch en dat vind ik een heel goede karakterisering.'

'Mensen roepen altijd dat het werken met pailletten hen zo meditatief lijkt en daar zit ook wel wat in. Ik denk dat ik de afgelopen 25 jaar ruim een miljoen pailletten heb geplakt. En tot nu toe heeft het me nog nooit verveeld. Het ene werk komt uit het andere voort. Ik heb nog nooit een dood moment beleefd. Omdat ik zoveel gebruik maak van bestaande kunst, heb ik een oeverloze bron van inspiratie. Ik heb hier ettelijke duizenden ansichtkaarten in bakken staan. Ik hoef dus maar even te kijken tussen de ansichtkaarten en ik kan weer verder.'