Oom Fjodor: beroemd, maar vergeten kinderboek in Podium Hoge Woerd

Vanaf 3 oktober 2025 is de familievoorstelling Oom Fjodor, de kleine dierenvriend van Het Filiaal theatermakers en theatercollectief Thomas, Sacha en Jos te zien in de theaters. De voorstelling is gebaseerd op het gelijknamige kinderboek van Eduard Uspenski en is in Oost-Europa minstens zo beroemd als Pluk van de Petteflet hier.

Toen het boek in 1992 ook in Nederland uitkwam, werd het door de Kinderjury genomineerd als een van de beste kinderboeken van het jaar. Toch is het daarna in de vergetelheid geraakt. Het Filiaal theatermakers en Thomas, Sacha en Jos slaan de handen ineen om dit vergeten verhaal in de spotlight te zetten. Een feest van herkenning voor alle Oekraïense en andere Oost-Europese gezinnen in ons land en een absurd komische voorstelling voor alle dierenvrienden van 6 tot 106 jaar oud. De voorstelling gaat op 9 oktober in première in Podium Hoge Woerd in Utrecht en is van 3 oktober t/m 14 december 2025 te zien in het hele land (waaronder ook 5 voorstellingen met een Tolk Nederlandse Gebarentaal. Meer informatie en kaarten: hetfiliaal.nl

Een absurd komisch verhaal met pratende dieren en livemuziek

‘Er waren eens een vader en een moeder die een zoontje hadden. Ze noemden hem oom Fjodor, omdat hij heel serieus en zelfstandig was. Hij had op zijn vierde leren lezen en toen hij zes was, kon hij al voor zichzelf soep koken. Het was gewoon een heel aardige jongen. En zijn ouders waren ook aardig. Alles zou goed geweest zijn, als zijn moeder niet zo'n hekel aan dieren had gehad…’

Zo begint het wonderlijke verhaal van Oom Fjodor, de kleine dierenvriend. Oom Fjodors liefde voor dieren is enorm groot. Wanneer zijn ouders op een dag ruziën over de pratende kat die hij mee naar huis neemt, zegt zijn moeder: ‘Die kat eruit of ik eruit!’. ‘Als jullie de kat wegjagen, ben ik er ook vandoor'. En daar gaat Oom Fjodor. De wijde wereld in. Zal hij ooit nog teruggaan naar huis? En zijn dieren dan wél welkom?

Oom Fjodor, de kleine dierenvriend is een absurd komische voorstelling vol praatgrage dieren, een lastpost van een postbode en een tractor die op soep met ballen rijdt. Over vriendschap met dieren en hoe wijsheid soms niets met leeftijd te maken heeft. Een vrolijke chaos mét livemuziek gespeeld op onder andere kaossilators, een Japanse synthesizer en een Philips Ladyshave. 

Filiaal theatermakers   

Het Filiaal theatermakers staat bekend om hun met liefde en precisie gemaakte muzikale voorstellingen, met composities van eigen hand en meestal live op het podium uitgevoerd. Door de combinatie van diverse kunstdisciplines, kom je ogen en oren tekort. Ook worden serieuze onderwerpen niet gemeden. Het leverde hen al meerdere Zilveren en Gouden Krekels op voor meest indrukwekkende prestaties en producties in het jeugdtheater.  

Thomas, Sacha en Jos staat bekend als hét gezelschap dat het werk van Toon Tellegen naar het theater brengt. Het collectief speelde zijn teksten en hij schreef voor hen. De samenwerking met de meesterverteller is nauw. De synergie tussen Tellegens absurdistische signatuur en de speelstijl van Thomas, Sacha en Jos is onmiskenbaar en leverde hen veel lof op. Om nu het werk van Uspenski te gaan spelen, voelt voor hen als een hele logische stap.

Beide gezelschappen hebben naast een vergelijkbare maak- en speelstijl ook een heldere doelstelling gemeen: ze maken familievoorstellingen die weliswaar dolkomisch kunnen zijn en waarin vaak met minimale middelen een grote fantasiewereld opgeroepen wordt, maar waarin kinderen altijd serieus genomen worden. Mede daardoor vonden de makers elkaar in de missie om juist dit boek naar het toneel te brengen. 

Russisch absurdisme   

Eduard Uspenski – een van Ruslands bekendste (kinderboeken)schrijvers – maakt in zijn werk gebruik van het kenmerkende Russische literaire absurdisme, waarin logica en realisme vaak opzettelijk worden verruild voor het irrationele en humoristische. Hierdoor ontstaan absurde situaties, die als de normaalste zaak van de wereld worden gebracht. Zoals het personage Oom Fjodor dat als zesjarig kind al zelfstandige genoeg is om de wijde wereld in te trekken en een huishouden te runnen met een pratende hond en kat, de tractor die op soep met ballen rijdt, of een hilarische uiteenzetting van kat Matroskin over waarom de aanschaf van een melkkoe een goede investering is om te besparen op de huishoudpot.

Het contrast tussen de ‘kinderlijk eenvoudige’ situaties en de ‘volwassen’ gesprekken en discussies is een bron van humor. Dat draagt bij aan de twee belangrijkste uitgangspunten van wat de makers publiek willen geven: een met zorg en liefde gemaakte voorstelling en hen – de kinderen én de volwassenen in de zaal – laten zien wat de waarde en kracht is van de onbevangen blik op de wereld. Een blik die het antwoord op complexe ‘volwassen’ vraagstukken ineens verrassend eenvoudig kan maken. Daarmee is de voorstelling misschien wel het vrolijkste pleidooi voor rechtvaardige behandeling van mens en dier en brengt het een ode aan kinderen die dwars door alles heen hun eigen ethisch kompas blijven volgen.  

De Pluk van de Petfles van Oost-Europa
Het Filiaal theatermakers en Thomas, Sacha en Jos nodigen natuurlijk álle dromers, dwarsdenkers en dierenvrienden van 6 tot 106 jaar uit en heet ook alle Oekraïense en andere Oost-Europese gezinnen uit Nederland een speciaal welkom om ‘hun’ oom Fjodor te zien in het theater. De bekendheid van het boek Oom Fjodor, de kleine dierenvriend is in Oost-Europa namelijk ongekend. Het is in vele huishoudens terug te vinden, hele generaties groeiden ermee op, het is verschillende keren vertaald naar televisie en de pratende kat Matroskin prijkt ook vandaag de dag nog steeds op Russische melkpakken. 

Oom Fjodor, de kleine dierenvriend is en voorstelling over vriendschap met dieren en hoe wijsheid soms niets met leeftijd te maken heeft. En dat het boek in ons land bijna niet meer te vinden is... wie weet komt daar na deze voorstelling wel verandering in.