Bioloog Jason Gardiner van de Universiteit Utrecht ontvangt 1 miljoen euro voor onderzoek naar bloempatronen

Waarom krijgt de ene bloem soms fraaie strepen of ringen, terwijl een andere juist stippen krijg? Bioloog Jason Gardiner van de Universiteit Utrecht heeft een beurs van 1 miljoen euro ontvangen om dit raadsel te ontrafelen. Het project moet leiden tot fundamentele kennis over de ontwikkeling van leven, maar die ook direct toepasbaar is voor veredelaars van bloemen en gewassen. De beurs is toegekend door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Petunia’s, chrysanten en orchideeën staan centraal in het onderzoek. Daarmee wil het team ontrafelen hoe bloemen hun bijzondere kleurpatronen vormen én behouden. Jason Gardiner leidt het project samen met de biologen Francesca Quattrocchio en Ronald Koes van de Universiteit van Amsterdam.

“De grote vraag in dit onderzoek is waarom bloemen zulke verschillende patronen maken,” zegt Jason Gardiner. “Biologen weten al veel over wat er op moleculaire schaal gebeurt als bloemblaadjes kleuren krijgen. Het is zelfs al bekend waar in dat proces die aanmaak wordt onderbroken als een bloemblad wit kleurt. Maar waarom dat leidt tot strepen, ringen of stippen is nog altijd een raadsel.”

Hoewel het onderzoek draait om een fundamenteel biologisch vraagstuk, zijn de uitkomsten ook van groot belang voor telers van bloemen en gewassen. Het project is een samenwerking tussen de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en bedrijven uit de sierteelt, voedselproductie en biotechnologie. Onder meer Anthura, Deliflor, Dekker, Driscoll’s, Enza Zaden en Hudson River Biotech doen mee. Samen dragen zij zo’n tien procent van het budget bij.Het project is een samenwerking tussen de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en bedrijven uit de sierteelt, voedselproductie en biotechnologie. Onder meer Anthura, Deliflor, Dekker, Driscoll’s, Enza Zaden en Hudson River Biotech doen mee. Samen dragen zij zo’n tien procent van het budget bij.

“Het is geweldig dat deze bedrijven meedoen,” zegt Gardiner. “Zij helpen ons om onze fundamentele inzichten te vertalen naar toepassingen waarvan mensen echt profijt hebben.”

De sierteeltbedrijven willen de kennis doorontwikkelen om bloempatronen te maken die ook in volgende seizoenen overeind blijven. De voedselveredelaars in het project hopen de inzichten te vertalen naar stabielere en robuustere groente- en fruitsoorten.

Grote vragen

Voor Gardiner zijn bloemen dan ook van veel groter belang dan alleen hun sierlijke schoonheid. Ze bieden volgens hem een sleutel tot antwoorden op grotere vragen over hoe levende wezens zich ontwikkelen, inclusief de mens.

“We beginnen allemaal als één enkel celletje dat zich deelt, en vervolgens een klompje cellen vormt. Op een gegeven moment besluit de ene cel om bijvoorbeeld een huidcel te worden, en een andere wordt een oogcel. En dat terwijl elke cel hetzelfde DNA heeft. Dankzij bloemen kunnen we leren hoe zulke keuzes worden gemaakt: gaat een cel kleurstof maken of niet? Door dit soort beslissingen te bestuderen, leren we ook meer over hoe patronen elders in de natuur ontstaan."