De Danseres op het graf van Joop Moesman

Van de Utrechtse beeldhouwer Joop Wouters staan nu drie beelden in Utrecht: op het Albrachthof Het geheim (1977), het beeld Stadsvernieuwing uit 1982 bij de Koningin Wilhelminalaan nr. 5 dat hij heeft gemaakt in opdracht van de toenmalige Woningbouwvereniging K77 en sinds eind oktober van dit jaar de marmeren vrouwentorso Danseres. Dit beeld staat op het graf van de schilder Joop Moesman en zijn laatste echtgenote Elsa van Dijk op begraafplaats Soestbergen aan de Gansstraat.

Dat graf ligt er nog maar sinds 11 mei. Moesman (1909 -1988), die in Utrecht en ver daarbuiten grote faam heeft verworven als surrealistisch schilder, vertrok in 1967 bozig uit Utrecht naar Tull ’t Waal waar hij tot zijn overlijden in 1988 woonde. Hij werd begraven op het katholieke kerkhof van de Sint Michaëlkerk in Schalkwijk, op een stukje ongewijde grond zoals het verhaal gaat. Na dertig jaar zou het graf echtere geruimd worden. De Utrechtse stichting Muzum nam toen het initiatief om Moesman en zijn vrouw die sinds 2007 op Algemene Begraafplaats Oud Wulven in Houten begraven lag – zij weigerde pertinent op een katholieke begraafplaats terecht te komen – terug te halen naar Utrecht en samen op Soestbergen te herbegraven. Aldus geschiedde.

Op het graf van Moesman in Schalkwijk lag een grote steen, een zwerfkei of findling uit de ijstijd. Toen Moesman in de loop van 1988 steeds zieker werd, vroeg hij, onder het genot van een goed glas wijn, aan de ontwerper van beeldend werk Willem Noyons om zijn grafmonument te maken. Samen bedachten ze dat iets van een zwerkei wel toepasselijk zou zijn. ‘Ach ja’, zei Moesman ‘ik ben zelf eigenlijk ook een onbehouwen kei’.

Op de kei staat: J. H. Moesman 1909-1988, meer niet, maar natuurlijk wel in de door hemzelf ontworpen Petronius-letter, gehakt door Piet Otte van steenhouwerij Joh. Jansen dat tegenover begraafplaats Soestbergen is gevestigd. Deze kei ligt nu op het gezamenlijke graf van Moesman en Elsa van Dijk.

En op dat graf staat ook het beeld (95 cm hoog) dat Elsa in 1997 rechtstreeks van beeldhouwer Joop Wouters (1942) uit zijn toenmalige atelier aan de Abstederdijk, kocht. Wouters had het uit Spaans marmer gehakt en er zelf de titel Pose aan gegeven. Op Elsa’s aanwijzingen plaatste Wouters het beeld in de tuin van haar woning in Houten op een door hem gemetselde quasi rotspartij van bakstenenklinkers. Elsa was zeer verguld met dit beeld en gaf er de titel Danseres aan. Na haar dood is dit beeld op haar graf in Houten geplaatst. Of zij zelf de wens daartoe had uitgesproken of dat de familie dat het beste vond, is mij niet bekend. Maar vanzelfsprekend siert de Danseres nu het gezamenlijke graf van Joop Moesman en Elsa van Dijk op Soestbergen.

Alles en allen weer terug in Utrecht: de grote kei met de Petronius-letter, de Danseres en natuurlijk Joop Moesman met zijn vrouw. Terug in de stad waar Moesman inspiratie opdeed voor zijn surrealistische schilderijen waarvan een aantal belangrijke werken in de vaste collectie van het Centraal Museum is opgenomen. Alleen Joop Wouters is vertrokken. Sinds een jaar of tien heeft hij zich permanent gevestigd in een dorpje diep in de Dordogne waar hij nog steeds als beeldhouwer actief is. Van een afstand laat hij weten dat het goed is zo.

Daarnaast heeft hij een aantal gevelstenen gemaakt, zoals Basta uit 1988 aan de Abstederdijk en de gevelsteen Paulus Abdij uit 1984 in de Korte Nieuwstraat bij nr. 19 (Jaap Roell)