Op
donderdag 3 oktober opent de tentoonstelling
MOḌA
- Moroccan Fashion Statements,
die tot en met 2 maart 2025 te zien is in het Centraal Museum in
Utrecht. De groots opgezette tentoonstelling is net zo veelzijdig en
gelaagd als de makers en hun creaties: van internationaal erkende
namen tot lokale talenten en van mode tot kunst. Het artistieke werk
en de persoonlijke verhalen van cutting-edge ontwerpers en
kunstenaars komen samen in een wervelende tentoonstelling,
samengesteld door DAR Cultural Agency en het Centraal Museum.
Juist
in Utrecht, een stad met een grote Marokkaanse diaspora
Zineb
Seghrouchni, co-curator MOḌA en oprichter van DAR Cultural Agency:
"Moroccanness
fascineert me: het is onvangbaar, continu in ontwikkeling en
geworteld in rijk erfgoed. MOḌA is een manifestatie van
Moroccanness, gecreëerd voor en door degenen die dit belichamen."
Ninke
Bloemberg, conservator mode bij het Centraal Museum: "Met
MOḌA willen we de energie overbrengen van hedendaagse makers met
een relatie tot Marokko. Voorbij de stereotypering, van high fashion
tot streetwear en van hyperlokaal tot internationaal; MOḌA bruist."
Fashion
statements
In
MOḌA
- dat spreektaal is voor mode in het Marokkaans en Tamazight - zetten
makers met Marokkaanse roots de toon. Grote internationale namen en
lokale talenten uit Utrecht brengen zowel expliciete als subtiele
fashion statements die uitdagen om anders te kijken en te denken.
Marokkaanse modes zijn verweven met regionale specialismen, symboliek
en buitengewone ambachten en werden lange tijd gezien als
folkloristisch of oriëntaals. MOḌA
laat dit beeld kantelen en vormt een uitnodiging tot verbinding. De
tentoonstelling is een kennismaking met de immense veelzijdigheid van
Marokkaanse modes, zonder compleet te willen zijn.
Monumentaal
MOḌA
begint met statementstukken: monumentale creaties van modehuizen als
Maison Sara Chraïbi, BENCHELLAL en New Tangier. Al bordurend en
draperend verwerken de ontwerpers hun persoonlijke beeldtaal tot een
ode aan vrouwen, familieverhalen of specifieke gebieden. Met
persoonlijke uitspraken van de makers focust MOḌA
zich aan de hand van opvallende kledingstukken op de achterliggende
verhalen.Zo is er een vintage silham (een kledingstuk dat
lijkt op een cape) te zien van Maison ARTC, geverfd met natuurlijk
hennapoeder en met de hand geborduurd. Dit kledingstuk is "gecreëerd
met liefde en respect om ons erfgoed, cultuur en ambacht te eren."
BENCHELLAL maakte speciaal voor MOḌA
een unieke jurk van air-mesh, een licht geweven stof met een
gaasachtige look. Door vouwen en draperen ontstaan sculpturale
vormen: een visuele harmonie die de schoonheid van de drager viert.
Going
Local in the Global
De
werken in de tweede zaal laten de wisselwerking zien tussen lokaal en
globaal, de stad en het landschap en de fysieke omgeving en het
internet. In alle gevallen staat het eigen perspectief van de makers
centraal, dat vaak een (re)mix is van verschillende invloeden. Hun
lokale omgeving is onlosmakelijk verbonden met wereldwijde culturen.
Een mooi voorbeeld daarvan is Meryem Slimani. Zij stylet en
fotografeert haar moeder in een mix van traditionele Marokkaanse
kleding met vintage kleren uit de jaren 80 en 90, wat leidt tot
kleurrijke beelden die bruisen van de energie. Op platforms en blogs
is mode intussen een taal geworden waarmee je kunt communiceren: je
bent wat je draagt.
De
internationaal gerenommeerde kunstenaar Hassan Hajjaj maakte speciaal
voor de tentoonstelling Le
Salon,
een meeslepende installatie die is geïnspireerd op de salons in
Marokkaanse huizen waar gasten worden onthaald. Hajjaj nodigt de
bezoekers van MOḌA
uit om elkaar in deze ruimte te ontmoeten en om te ontspannen. In Le
Salon
is een selectie boeken te vinden die is gecureerd door Yasmina Naji
van Kulte Editions, de enige onafhankelijke uitgeverij voor
kunstboeken in Marokko.
Tamy
Tazi
Tamy
Tazi is de grande dame van de Marokkaanse couture en geldt nog steeds
als een van de invloedrijkste modeontwerpers van haar generatie. Tazi
vond in de zestiger jaren de kaftan opnieuw uit door deze aan het
lichaam aan te passen in plaats van andersom. Haar verhaal is echter
- onterecht - uit de (westerse) modegeschiedenis verdwenen.
Kunst
en ambacht
In
de Marokkaanse modewereld is het ambacht veel meer geïntegreerd dan
in het Westen; samenwerkingen met vakmensen zijn onmisbaar. Said
Mahrouf maakt speciaal voor de tentoonstelling een installatie van
handgemaakte brokaatzijdendraad: "Zonder
ambacht is er geen mode".
Ook de kast Roukia
van Mina Abouzahra, die recent is aangekocht door het Centraal
Museum, is een eerbetoon aan het Amazigh weef- en textielerfgoed.De
bijzondere Freedom
Dress
van Karim Adduchi is letterlijk een weefsel van culturen. Net als
Marokko, waar verschillende draden van Amazigh, Arabische, Afrikaanse
en Europese invloeden door elkaar lopen. De jurk bestaat uit een
antieke katholieke koorkap, een joodse bekishe (geklede jas) en een
islamitische gebedsmat en verbindt op die manier drie religies met
elkaar.
Amazigh
Hairitage
Ilham
Mestour combineert in het project Amazigh
Hairitage
de fascinatie voor de Amazigh-haarstijl van haar geboorteland met
haar jarenlange ervaring als internationaal gerenommeerd haarstylist.
Ze eert het erfgoed en geeft het een hedendaagse touch. Haar Amazigh
'haarcoutures' zijn rijk versierd en vol van symboliek. Van oudsher
helpen vrouwen elkaar met hun haarcreaties. Niet alleen om er goed
uit te zien; het gaat ook om rituelen van verbinding, het delen van
verhalen en het doorgeven van kennis.
Born
from matter
De
laatste zaal van MOḌA
bestaat uit verschillende creaties van Noureddine Amir. "Ik
begin vanuit het midden, waaromheen de vorm ontstaat, […] hij wordt
geboren uit de grondstoffen."
Amir creëert ingenieuze kledingstukken die doen denken aan verfijnde
sculpturen. Hij werkt met natuurlijke grondstoffen en combineert
materialen als raffia en jute met chiffon en leer, om daar vervolgens
nieuwe creaties mee te maken.
Voor
het eerst te zien
In
MOḌA
zijn nieuwe ontwerpen en werken te zien van onder meer BENCHELLAL, de
jongeren van BOKS Cultuurhuis, Hassan Hajjaj Studio, Ilham Mestour,
Maison ARTC, Mastoor, Meriem Belkhayat, Meryem Slimani, Mina
Abouzahra, Said Mahrouf en Samira Charroud.
Meertalig
De
zaalteksten zijn beschikbaar in het klassiek Arabisch, Engels en
Nederlands. Daarnaast is de audiovisuele mediaguide gratis
beschikbaar in vier talen: Tamazight, Darija, Engels en Nederlands.
De mediaguide bij MOḌA
bevat verdiepende verhalen die worden verteld door Artsi Ifrach,
Fadila El Gadi, Fatima Essahsah, Joseph Ouechen, Kenza Bennani, Nadia
Zerouali, Samira Charroud en Sophia Tazi.
Verbindingsprogramma
Aansluitend
op de tentoonstelling is een uitgebreid verbindingsprogramma
ontwikkeld. Zo vinden er verschillende activiteiten plaats in de
wijken van Utrecht, zoals het borduren van familieportretten
geïnspireerd op het werk van Meriem Yin en een fashion atelier
speciaal voor jongeren. Tijdens drie zondagen (27 oktober, 19 januari
en 16 februari) transformeren DAR Cultural Agency en het Centraal
Museum de tentoonstelling in een festival. De inhoudelijke
programmering van deze MOḌA
Fests
wordt later bekendgemaakt. Op 10 november wordt MOḌA
gevierd tijdens Le Guess Who?. Samen met BOKS Cultuurhuis, Buddy to
Buddy en Younity vieren DAR en het Centraal Museum het grotere belang
om je gemeenschap te koesteren in een uitgebreid dagprogramma met
modeshows, muziek en eten.
Bij
de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde publicatie die
is samengesteld door DAR Cultural Agency en het Centraal Museum. Dit
boek bevat (visuele) essays en reflecties van meerdere deelnemende
ontwerpers en verdiepende gesprekken en is ontworpen door Studio
Sallali. De publicatie (ISBN 978 94 625 8662 8) wordt uitgegeven door
WBOOKS en Kulte Editions en verschijnt in het Nederlands, Engels en
Arabisch. Het boek kost € 29,95 en is verkrijgbaar vanaf 3 oktober.
MOḌA
is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen DAR Cultural
Agency en het Centraal Museum. Co-curator Zineb Seghrouchni: "Met
DAR Cultural Agency creëren we betekenisvolle samenwerkingen tussen
kunstenaars, musea, brands en communities. MOḌA is een uiting van
de verwevenheid van deze verschillende werelden. In de verhalen van
MOḌA zie je dat kunst onderdeel is van het alledaagse leven: je
draagt het letterlijk op je huid."
Co-curatoren Zineb Seghrouchni en Ninke Bloemberg creëerden MOḌA
onder meer op basis van gesprekken met personen uit verschillende
gemeenschappen, disciplines en expertises, zowel in Nederland als
Marokko en daarbuiten, met als doel om zo ook onderbelichte
(mode)verhalen in de spotlight te zetten.
© Centraal Museum Utrecht / DAR Cultural Agency / Sharon Jane D