Haal
dit najaar je hart op aan middeleeuwse pracht uit kasteel De Haar,
kasteel Huis Bergh en Museum Catharijneconvent. Hun adembenemende
kunstcollecties ontstonden vanaf de negentiende eeuw vanuit een
diepgevoeld verlangen naar vervlogen tijden. Wat dreef de mensen die
deze eeuwenoude kunst zo driftig verzamelden? En wat zochten zij in
de middeleeuwen wat ze in hun eigen tijd niet vonden?
In
de ban van de middeleeuwen
(17 oktober 2024 t/m 26 januari 2025) biedt een inkijkje in de levens
en verzamelwoede van vier opmerkelijke individuen. Stuk voor stuk
droegen zij bij aan de oplevende interesse voor de middeleeuwen in
Nederland. Ze brachten de mooiste kunstwerken bijeen. Deze zijn
straks eenmalig samen te bewonderen in Museum Catharijneconvent.
In
deze weelderige tentoonstelling ontmoet je het flamboyante echtpaar
Etienne baron van Zuylen (1860-1934) en Hélène van Zuylen-de
Rothschild (1863-1947). Dit kosmopolitische duo had een sterke hang
naar de middeleeuwen vanwege de familiegeschiedenis van de Van
Zuylens. Deze fascinatie wisten ze feilloos te combineren met een
hypermoderne en luxueuze levensstijl. Van Zuylen erfde de ruïne van
kasteel De Haar en liet deze samen met zijn vrouw herbouwen en
inrichten tot een state
of the art
paleis in neogotische stijl. Ook ontmoet je de priester Gerard van
Heukelum (1834-1910) een van de grondleggers van wat later Museum
Catharijneconvent zou worden. Deze Utrechtse ‘kunstpaus’ was een
verwoed verzamelaar van middeleeuwse kunst die volgens hem het ware
katholieke geloof weerspiegelde en de allerhoogste schoonheid in zich
had. Deze kunst moest tot voorbeeld dienen van een nieuwe katholieke
beeldtaal. Hiermee stond hij aan de basis van de neogotiek in
Nederland. Ten slotte ontmoet je de Twentse industrieel Jan Herman
van Heek die het middeleeuwse kasteel Huis Bergh liet restaureren om
dit erfgoed voor Nederland te behouden. Hij verzamelde een unieke
kunstcollectie die nog steeds tot de top van Nederland behoort.
Meesterwerken
uit Spanje, Italië en Duisland
In
de tentoonstelling sta je oog in oog met middeleeuwse meesterwerken
uit verschillende Europese landen, waaronder Italië, Duitsland en
Spanje. Zo kocht het echtpaar Van Zuylen-de Rothschild op aanraden
van de beroemde architect Pierre Cuypers een vijftiende-eeuws
middenpaneel van een altaarstuk dat is toegeschreven aan Joan Reixach
(1431-1486). Werk van deze toonaangevende kunstenaar is tegenwoordig
vooral in gezaghebbende Spaanse musea te vinden. Het is dan ook heel
bijzonder dat een werk van Reixach tot de collectie Nederland
behoort. Op initiatief van kasteel De Haar kan het paneel na een
uitgebreide restauratie voor het eerst weer in volle glorie aan het
publiek getoond worden in Museum Catharijneconvent.
Absolute
pareltjes zijn ook de veertiende-eeuwse Italiaanse werken die Van
Heukelum in 1867 wist te verwerven uit de prestigieuze collectie van
de kort daarvoor overleden verzamelaar Johann Ramboux. Onder deze
meesterwerken bevindt zich het dertiende-eeuwse paneel
‘Kruisbestijging’, dat is toegeschreven aan Guido da Siena
(1265-1274). Het paneel toont hoe Christus vrijwillig zijn kruisdood
aanvaardde door via een ladder het kruis te beklimmen. Ook het
indrukwekkende paneel ‘Maria met kind’ (ca. 1300) van de Meester
van Badia a Isola (1295-1304) is afkomstig uit de verzameling. Deze
werken uit het Italiaanse Siena zijn tot op de dag van vandaag
uiterst zeldzaam in Nederlandse collecties.
Uit
de collectie van Huis Bergh is eveneens een vroeg-Italiaans topstuk
te zien. Het gaat om een engel, die ooit onderdeel was van de
‘Maestà’, het indrukwekkende, dubbelzijdige altaarstuk dat in de
Dom van Siena stond. Het werd tussen 1308-1311 gemaakt door de
schilder Duccio di Buoninsegna, die een van de meest invloedrijke
Italiaanse kunstenaars van zijn tijd was. Even indrukwekkend is het
altaarstuk ‘De maagschap van de heilige Anna’ van Hans Döring
uit 1515. Op het centrale paneel zit Maria met Christus, links van
haar Jozef en rechts Anna, de moeder van Maria. Anna werd rond 1500
uitbundig vereerd. Verzamelaar Jan Herman van Heek omschreef dit werk
als het grootste en belangrijkste uit zijn collectie.
Partners
en onderzoek
In
de ban van de middeleeuwen
wordt georganiseerd in nauwe samenwerking met kasteel de Haar en
kasteel Huis Bergh. Laatstgenoemde is momenteel gesloten voor
renovatie. Ook zijn er bruiklenen uit Rijksmuseum Amsterdam,
Rijksmuseum Twenthe en het Bonnefantenmuseum. De tentoonstelling
levert een eenmalige kans om deze middeleeuwse topstukken uit de
Collectie Nederland verenigd te zien.
Uitgebreid
lezingen- en activiteitenprogramma met partners
In
de ban van de middeleeuwen heeft een verdiepend lezingen- en
activiteitenprogramma met o.a. lezingen over middeleeuwse kunst, de
Romantiek, schilderijrestauratie en rondwandelingen. Kijk voor meer
informatie op
www.catharijneconvent.nl.