Neder-Germaanse Limes genomineerd UNESCO’s Werelderfgoedlijst

Het kabinet heeft besloten om de Neder-Germaanse Limes vanwege zijn grote archeologische betekenis te nomineren voor de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Dat heeft minister Van Engelshoven op 6 december 2019 in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden bekend gemaakt.

De Neder-Germaanse Limes is onderdeel van de noordgrens van het vroegere Romeinse Rijk en loopt door Duitsland en Nederland. In Nederland volgt deze Limes de loop van de Oude Rijn, van Herwen tot aan Katwijk. In dit gebied liggen veel vindplaatsen uit de Romeinse tijd, waaronder forten, wachttorens, schepen en waterwerken.

De archeologische resten in dit gebied zijn goed bewaard gebleven en geven een zeldzaam inkijkje in hoe het leven er 2000 jaar geleden langs de grens van het Romeinse Rijk moet hebben uitgezien. De afgelopen decennia zijn veel unieke bodemvondsten gedaan, zoals ruiterhelmen, resten van Romeinse gebouwen, schepen, bruggen en gebruiksvoorwerpen. Veel daarvan is vandaag de dag te bewonderen in onze musea.

De meest complete vindplaatsen waar nog waardevolle sporen in de bodem zitten, worden nu voorgedragen voor de UNESCO Werelderfgoedlijst. In totaal gaat het om 44 vindplaatsen, waarvan er 25 in de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts liggen en 19 in Nederland.

Sinds 2011 werken de provincies Utrecht, Zuid-Holland en Gelderland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed samen met Duitsland en een aantal betrokken gemeenten aan de voordracht van de Neder-Germaanse Limes. Al eerder stemden de drie provincies en de Duitse Deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts in met het nominatiedossier. Nu het kabinet het nominatiedossier heeft vastgesteld, zal Nederland in januari 2020, mede namens Duitsland, deze transnationale structuur voordragen voor de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Andere grensdelen van het Romeinse Rijk staan al op de Werelderfgoedlijst. In 1998 werd Hadrian’s Wall (Groot-Brittannië) op de Werelderfgoedlijst geplaatst, in 2005 de Obergermanisch-Raetische Limes (Duitsland) en in 2008 de Antonine Wall (Schotland). Met de nominatie van de Neder-Germaanse Limes willen Nederland en Duitsland aansluiten bij deze al bestaande Werelderfgoederen binnen de Limes.

Ook een aantal landen rond de Donau zijn in een vergevorderd stadium van het voordragen van hun deel van de Limes.

Met plaatsing op de UNESCO Werelderfgoedlijst wordt de Limes toegevoegd aan een selectie gebieden die uniek zijn op de wereld. Andere werelderfgoederen in Nederland zijn onder andere Kinderdijk, De Waddenzee en het Rietveld Schröderhuis in Utrecht.

In januari 2020 dient Nederland samen met Duitsland het nominatiedossier in bij het UNESCO Werelderfgoedcentrum in Parijs. In het najaar van 2020 wordt het nominatiedossier beoordeeld. Begin 2021 ontvangt Nederland van UNESCO een advies over de nominatie. Naar verwachting besluit het Werelderfgoedcomité van UNESCO uiteindelijk in juni 2021 over de daadwerkelijke plaatsing van dit deel van de Neder-Germaanse Limes op de Werelderfgoedlijst.

Overzicht vindplaatsen

De vindplaatsen in Nederland die zijn opgenomen in het nominatiedossier van de Neder-Germaanse Limes:

Leiden - Roomburg (Castellumterrein)

Katwijk - Valkenburg - De Woerd (Vicus)

Katwijk - Valkenburg - Centrum (Castellumterrein)

Leidschendam Voorburg – Voorschoten (Corbulo kanaal)

Leidschendam Voorburg (Forum Hadriani)

Woerden - Centrum (Castellumterrein)

Bunnik - Vechten (Castellumterrein)

Utrecht - Domplein (Castellumterrein)

Utrecht - Leidsche Rijn (Wachttoren)

Utrecht - De Meern (Castellumterrein)

Utrecht - De Meern (Limesweg)

Arnhem - Meinerswijk (Castellumterrein)

Zevenaar - Bijlandse Waard (Verspoeld Castellum)

Nijmegen - Hunerberg (Castellumterrein)

Nijmegen - Valkhof (Castellumterrein)

Nijmegen/Berg en Dal - Kops Plateau (Castellumterrein)

Berg en Dal/Nijmegen (Aquaduct)

Elst (Tempel)

Berg en Dal - De Holdeurn (Pannenbakkerij)