Op 2 juni organiseren de Universiteit Utrecht, TivoliVredenburg en het Instituut voor Faalkunde het Faal Festival. Voor studenten en jongvolwassenen om de ratrace te relativeren en het feilbare mens-zijn te vieren. ‘We willen een gezond tegengeluid laten horen in deze tijden van prestatiedruk’, aldus faalkundige en oprichter van het Instituut voor Faalkunde Remko van der Drift.
Iedereen is faalkundige, stelt Remko van der Drift. ‘Iedereen weet hoe het is om fouten te maken. Alleen ik heb er mijn vak van gemaakt. Dat is ontstaan door drie aspecten uit mijn carrière. Ik ben dertig jaar geleden begonnen als communicatietrainer. In die functie ben ik aan mijn eerste baan begonnen bij de Kindertelefoon. En tot 2007 was ik DJ. En vanaf 1995 ben ik aan theatersport gaan doen. Rond 2000 ben ik die drie vakgebieden gaan combineren. Want als je op het podium staat dan moet je durven te falen. En daar is het zaadje van faalkunde geplant. Ik kwam erachter hoe gaaf het is om mensen met behulp van trainingen anders te leren omgaan met falen en mislukkingen. Ik merkte dat mensen daardoor minder gestresst zijn, er meer lol in hebben en zich durven te ontwikkelen. Ze worden losser en zitten vrijer in hun vel.
In 2013 schreef ik mijn eerste boek ‘Fouten maken moet’ en in 2016 richtte ik samen met Saakje Bakker het Instituut voor Faalkunde op. Ik heb toen al mijn ander werk aan de kant geschoven en ben me volledig gaan richten op lezingen en workshops over faalkunde.
Inmiddels is er al een derde boek over falen verschenen en een podcast en in 2017 heb ik contact gezocht met de mensen die ik in mijn DJ-tijd heb leren kennen bij TivoliVredenburg. Ik heb ze gevraagd of het niet leuk zou zijn om een Faal Festival te organiseren. In 2018 vond toen het eerste Faal Festival plaats.
Dat festival was nog gericht op een algemeen publiek. Het Faal Festival dat we samen met de universiteit en TivoliVredenburg op 2 juni organiseren is speciaal gericht op studenten en jongvolwassenen. Die hebben namelijk enorm veel last van prestatiedruk en alle mentale problemen die te maken hebben met het ideaal om perfect te moeten zijn.’
Dat laatste kan Janneke Bosman, student Literary Studies in Leiden, bevestigen. Ze is betrokken bij de organisatie van het Faal Festival. ‘Je wil als student zoveel mogelijk uit je studietijd halen. Je hebt drie, vier baantjes, je moet achten en negens halen en het moet de mooiste tijd van je leven zijn. Je ziet dan ook dat steeds meer studenten er aan onderdoor gaan.’
Neiging tot perfectionisme
Dat laat ook een recent Brits-Amerikaans onderzoek naar de neiging tot perfectionisme onder begin twintigers zien, vertelt Van der Drift. ‘Daarbij zijn vanaf de jaren 80 tot nu 164 studies met elkaar vergeleken. En daaruit blijkt een enorme toename van de neiging tot perfectionisme onder jongeren. Daarbij gaat het over drie aspecten: de neiging tot perfectionisme bij jezelf, het perfectionisme wat de maatschappij van je verlangt en het perfectionisme dat je van anderen verlangt. En dat zorgt voor een enorme toename van de mentale druk bij jongeren.’
De oorzaken moeten volgens Van der Drift onder meer gezocht worden bij de rol van de social media. ‘Je moet zichtbaarder zijn, je moet je successen tonen. Maar ook de neo-liberale tijd waarin we leven speelt een rol. In deze tijd van individualisme is het idee als je maar hard genoeg werkt dan lukt het je ook wel. En als het niet lukt, dan ligt dat ook aan jezelf. En de tijd is ook veel competitiever. Je moet overal de beste in zijn. Studenten doen meerdere studies en hebben verschillende bijbaantjes. De druk is veel hoger geworden. Volgens de RIVM heeft de helft van de studenten na corona dan ook last van mentale problemen. De subtitel van het festival is dan ook ‘fuck de prestatiedruk’.’
Bosman: ‘Ik ben daar het gesprek over aangegaan met veel van mijn vrienden en dan blijkt dat veel studenten het lastig vinden om fouten toe te geven, als iets bijvoorbeeld niet lukt of als je langer doet over je studie. Dan heb je gefaald. En dat begint eigenlijk al op de basisschool waar de citoscores met elkaar vergeleken worden.’
Van der Drift: ‘We leven in een competitieve samenleving, het idee is dat alles maakbaar is.’
Het Faal Festival
Doel van het Faal Festival is volgens Van der Drift om een gezond tegengeluid te laten horen in deze tijden van prestatiedruk. ‘We willen mensen inspireren en duidelijk maken dat er meer is dan presteren en niet mogen falen. Daarvoor komen verschillende thema’s aan bod in de verschillende zalen op de bovendiepingen van TivoliVredenburg. Zo gaat Splinter Chabot in gesprek met Tim Hofman over mannelijke kwetsbaarheid en hij praat met Gregory Sedoc en Irene Schouten over de prestatiedruk in de topsport. Er wordt gesproken over feiten en fabels met betrekking tot ons seksleven en Francine Oomen geeft je survivaltips om de prestatiegeneratie te overleven. En onder leiding van van een singelcoach kun je op de slechtste date ever gaan in Het Stuntelende Speeddate Café.
En dan kun je nog in de Cloud Nine zaal, in de Hall of Shame, vertellen over je eigen falen en luisteren naar de faalervaringen van anderen. Zoals het verhaal van de cabaretier die door de theaterdirecteur van het podium werd gehaald omdat er te weinig publiek was.’
Want uiteindelijk is falen nuttig, stelt Van der Drift. ‘De hele evolutie is gebaseerd op falen. Het is een enorm cliché maar van fouten kun je leren, maar dan moet je ze wel durven maken.’
Bosman: ‘Falen is niet leuk maar het maakt het makkelijker als je er om kan lachen. En het helpt ook om het er met elkaar over te hebben. Het is zo’n enorme opluchting als je erachter komt dat je niet de enige bent die weleens faalt.’
