Lezing UMC Utrecht over drugs als medicijn

Het gebruik van cannabis kan leiden tot psychose, maar kan het ook een medicijn tegen psychose zijn? En in hoeverre kunnen stofjes uit paddo's misschien helpen bij een resistente depressie? In het UMC Utrecht loop hier onderzoek naar, de onderzoekers geven hierover op 7 november een publiekslezing.

Het nadeel van cannabis is op de eerste plaats dat het verslavend is. In hoeverre dat zo is hangt van verschillende factoren af. Psychiater Albert Batalla Cases: “De genen spelen een grote rol. Die maken dat je meer of minder verslavingsgevoelig bent. Maar daarnaast heeft ook de omgeving invloed: waar je opgroeit, je achtergrond, of je een trauma hebt gehad en uiteraard de hoeveelheid cannabis die je gebruikt.”

Een ander nadeel is dat het gebruik van cannabis het ontwikkelen van een psychose kan bevorderen. “Ook dat is deels genetisch bepaald. Als je een aangeboren aanleg hebt voor een psychose, kan het gebruik van cannabis ervoor zorgen dat je die ook krijgt of dat je die eerder krijgt dan anders.”

Nu zijn er aanwijzingen dat een stof uit cannabis ook een medicijn tegen psychose kan zijn. Hoe zit dat? Albert legt uit dat cannabis een complexe plant is, die uit vele verschillende stoffen bestaat. “De bekendste is THC. Dat is de stof waar je high van wordt. En dit is tegelijkertijd de stof die psychoses zou kunnen bevorderen. Van een andere stof, cannabidiol (CBD), is bekend dat het soms pijnstillend kan werken. Maar er zijn nu ook aanwijzingen dat het tegen psychose kan werken.”

Sinds een jaar of twintig is bekend dat de mens een lichaamseigen cannabis-systeem heeft: het endocannabinoïde-systeem. Dit systeem maakt stoffen aan die erg lijken op cannabisachtige stoffen. In de hersenen zitten receptoren die deze stof ontvangen waarna ze bijdragen aan verschillende processen zoals hoe we pijn ervaren en ons hongergevoel. Ook is inmiddels duidelijk dat deze stoffen effect hebben op hoe de wereld bij ons binnenkomt, hoe we prikkels ervaren. Cannabis maakt gebruikt en verstoort dit endocannabinoïde-systeem. Albert: “Uit onderzoek blijkt dat THC en CBD tegengestelde effecten op de hersenen hebben.”

In het Canglia-onderzoek onderzoekt Matthijs Bossong wat het effect is van CBD op psychose. “Mensen die last hebben van psychoses slikken in dit onderzoek vier weken lang CBD-capsules of placebo’s. Tijdens dit onderzoek verzamelen we medische informatie, wordt bloed afgenomen, testen we het denkvermogen en maken we een MRI-scan. Als dit hoopvolle resultaten oplevert, willen we volgend jaar een uitgebreider onderzoek starten. Het zou geweldig zijn als dit middel een psychose kan voorkomen of gedane schade kan herstellen.”

Albert waarschuwt niet zelf met CBD-olie te experimenteren. “Het is op veel sites te koop. Maar omdat het behoorlijk lastig is de samenstelling te controleren, klopt vaak niet wat op de etiketten staat. En er blijkt vaak ook THC in te zitten, terwijl het etiket dat niet meldt. Bovendien is de CBD-concentratie daarin lager dan de concentratie die we in het onderzoek gebruiken. Ook is er nu weliswaar enig bewijs dat het daadwerkelijk tegen psychose kan werken, maar dat bewijs is nog onvoldoende. Daarom is verder onderzoek hard nodig.”

Op de publiekslezing van 7 november vertelt psychiater Metten Somers over het onderzoek naar de werkzaamheid en veiligheid van psilocybine bij hardnekkige depressie, dat in het UMC Utrecht plaatsvindt. Psilocybine is een stofje dat van nature in sommige paddenstoelen en truffels voorkomt. Metten: “Er zijn aanwijzingen dat een éénmalige bewustzijnsveranderende ervaring met psilocybine depressieve klachten kan verminderen. Of dit echt waar is, onderzoeken we nu bij mensen bij wie twee tot vier antidepressieve medicijnen onvoldoende werkzaam bleken. Hoe dit precies werkt weten we ook nog niet. Het zou kunnen dat dit middel de vastgelopen gedachtenpatronen van deze mensen doorbreekt. De behandeling vindt plaats in een speciaal hiervoor ingerichte ruimte in het UMC Utrecht, onder begeleiding van twee therapeuten. De ervaring wordt heel goed voorbereid en nabesproken. Het onderzoek is onderdeel van een internationale studie. We hopen eind 2020 de eerste resultaten hiervan te kunnen delen.”

Geïnteresseerden in de publiekslezing van 7 november kunnen zich hier aanmelden.