De gemeenteraadsverkiezingen van 2022 kenden met 51% een historisch lage opkomst. Kwam dat door de oorlog in Oekraïne of door corona? In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, deed de Universiteit Utrecht onderzoek naar de lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen. Daaruit blijkt dat vooral bekende, structurele oorzaken ten grondslag liggen aan het niet-stemmen: het lage vertrouwen in de lokale politiek, weinig gevoel van lokale binding, onbekendheid met de verkiezingscampagne en niet weten op wie te stemmen.
Naast de legitimiteit van lokaal bestuur wanneer slechts de helft van de kiesgerechtigden gaat stemmen, is vooral de ongelijke vertegenwoordiging een zorg. Vrouwen, jongeren, praktisch opgeleide mensen en mensen met een migratieachtergrond zijn sterk vertegenwoordigd onder de niet-stemmers. Hun belangen zouden daardoor minder goed vertegenwoordigd kunnen worden in het beleid. Het gebrek aan vertrouwen in de lokale politiek dreigt dan een selffulfilling prophecy te worden.
Het onderzoeksrapport De lokale niet-stemmer werd gecoördineerd door Lisanne de Blok en Hans Vollaard (Universiteit Utrecht, departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap), Josje den Ridder (Sociaal en Cultureel Planbureau) en Giedo Jansen (Universiteit van Amsterdam). Zij vatten hun bevindingen ook samen in het blog ‘Lage opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen 2022 opnieuw door gebrek aan interesse en vertrouwen’ op de website Stuk Rood Vlees.
