Natuurliefhebbers en onderzoekers kunnen vanaf vandaag de ontwikkelingen van dieren en planten in Nederland door de eeuwen heen op één centraal punt raadplegen, namelijk via ATHENA. ATHENA is een samenwerking tussen Universiteit Utrecht (Jan Luiten van Zanden en Thomas van Goethem), Radboud Universiteit (Rob Lenders) en Wageningen Universiteit (Joop Schaminée).
ATHENA is een portal in ontwikkeling waarin een enorme hoeveelheid informatie over biodiversiteit in Nederland wordt samengebracht. Het doel van ATHENA is het vergemakkelijken en stimuleren van interdisciplinair onderzoek naar biodiversiteit.
“In het nieuws horen wij veel berichten over de afname van de biodiversiteit. Dit roept verschillende vragen op: Wat drijft deze ontwikkeling? Is natuurbescherming effectief (geweest)? Waarom doen sommige soorten het beter dan andere? Met behulp van ATHENA kunnen onderzoekers dichter bij antwoorden op deze vragen komen”, aldus projectcoördinator Van Goethem.
ATHENA brengt historische bronnen, archeologisch (beeld)materiaal en ecologische databestanden, zoals tellingen samen. Voor het eerst is het mogelijk om per dier- of plantsoort een breed scala aan gegevens te bestuderen. Dit mede dankzij de bijdrage van de Nederlandse soortenorganisaties, zoals de Zoogdiervereniging, SOVON en FLORON, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Rijksmuseum. Het project is gefinancierd door CLARIAH, een nationaal project dat een digitale infrastructuur ontwerpt om grote hoeveelheden data en software uit verschillende geesteswetenschappelijke disciplines aan elkaar te koppelen en digitaal doorzoekbaar te maken.
Elke soort, van de stern tot de kievitsbloem tot de wolf, heeft een eigen verhaal en met behulp van ATHENA kan dit verhaal beter doorgrond worden.
“Elke soort, van de stern tot de kievitsbloem tot de wolf, heeft een eigen verhaal en met behulp van ATHENA kunnen wij dit verhaal beter doorgronden. Zo maakten de in Nederland broedende sterns in de afgelopen 150 jaar twee keer een crisis door: rond 1900 waren sternveren enorm modieus, en werden de vogels op grote schaal gedood (de ‘sterntjesmoord’), en rond 1960 leidde het gebruik van DDT en aanverwante middelen tot omvangrijke sterfte door vergiftiging” aldus Van Goethem.
Om het narratief van het verleden – heden – toekomst wat betreft biodiversiteit sterker te maken wordt, met de steun van IVN Natuur educatie, gestart met een ‘adoptieplan’. In dit citizen science project worden kleine groepen kenners/liefhebbers gevormd rondom een bepaalde plant- of diersoort. Zij krijgen begeleiding van een expert tijdens hun onderzoek, waarbij ze de database gebruiken en verrijken. Om structuur aan te brengen in deze kennis, wordt er gewerkt met de vier V’s: het Voorkomen, de Verspreiding, de (hoe)Veelheid van de soort, en de Verklaring.
Tijdens de lancering van ATHENA, vandaag op 1 juli 2019 in het Academiegebouw, zal dit adoptieplan verder toegelicht worden
