Ode aan de stoel in Centraal Museum

Vanaf 23 september 2023 is de tentoonstelling Stoel neemt stelling in het Centraal Museum in Utrecht te zien. De expositie is een ode aan de stoel. Makers en gebruikers tonen de vele vormen en betekenissen van dit meubel. Van revolutionaire productiemethodes en iconische ontwerpen tot symbolische stoelen: Stoel neemt stelling verrast met uiteenlopende ontwerpen van meer dan honderd makers.

Bart Rutten, artistiek directeur Centraal Museum: “Stoel neemt stelling gaat niet alleen over bekende designstoelen, maar ook over gewaagde en experimentele stoelen, stoelen die een onverwacht verhaal vertellen en stoelen als kunst. Niet eerder hebben we zo’n grote selectie uit onze stoelencollectie samen getoond. Daarnaast zijn er bijzondere binnen- en buitenlandse bruiklenen te zien van particuliere verzamelaars en andere musea.”

Stoel neemt stelling begint met de meest iconische stoel uit de eigen collectie van het Centraal Museum, de lattenleunstoel van Gerrit Rietveld. Dit ontwerp, dat meer dan honderd jaar oud is, was grensverleggend en inspireert ook nu nog vele makers. Het collectief General Idea maakte in 1996 Infe©ted Rietveld, waarbij ze het bekende geel van de stoel groen kleurden om aandacht te vragen voor het aidsvirus. Victor Sonna bevraagt de stoelen van Rietveld in zijn werk Nobody gives a shit about Rietveld in Mali (2018).

Hedendaagse ontwerpers experimenteren steeds vaker met eigentijdse technieken. De noodzaak om duurzaam te produceren motiveert makers bovendien om nieuwe materialen en ideeën te onderzoeken. Zo ontwikkelden Alice en Gavin Munro een manier om stoelen letterlijk te laten groeien in The Wiltshire chair (2000-2006). Door de takken van wilgen rondom een mal te leiden kunnen ze na verloop van tijd een volwaardige stoel oogsten.

Kunstenaars gebruiken de stoel vaak ook als symbolisch object, waarbij ze filosofische vragen stellen over het concept van de stoel. Zo is de Wrapped armchair (1964-1965) van Christo en Jeanne Claude te zien. Hoewel ingepakt is het werk nog steeds te herkennen als stoel, al is de zitfunctie verloren. Ook Joseph Kosuth bevraagt het concept van de stoel in zijn installatie One and three chairs (1965). Op A Basic Instinct (2018) van Anna Aagaard Jensen mag gezeten worden, maar alleen door wie zich als vrouw identificeert. Het ontwerp van de stoel laat vrouwen automatisch wijdbeens zitten, waardoor ze ruimte innemen in het publieke domein en laten zien dat ze er zijn.

De tentoonstelling bevat meer dan honderd stoelen van onder anderen Anna Aagaard Jensen, Mina Abouzahra, Joost van Bleiswijk (tevens co-curator en vormgever van de tentoonstelling), Christo en Jeanne Claude, Kiki van Eijk, Joseph Kosuth, Bruce Nauman, Niki de Saint Phalle, Marti Quixé, Gerhard Richter, Gerrit Rietveld, Victor Sonna en Jessica Stockholder.

In de Annex, de laatste zaal van de tentoonstelling, is de installatie Impossible is Nothing (2016) van Thierry Oussou te zien. Ook in dit werk staat een bijzondere stoel centraal: de troon van de laatste koning van Dahomey, het huidige Benin. De installatie laat zien dat het (niet) bezitten van een stoel in relatie kan staan tot het hebben van macht.