De geschiedenis van de sedert 10 oktober 1952 jaarlijks terugkerende plechtige Krugerherdenking in de voortuin van het huis Oranjelust te Utrecht gaat terug tot 1925, toen eveneens op 10 oktober – bij het station van Pretoria de honderdste geboortedag van deze grote Zuidafrikaner werd gevierd met de onthulling van een door de uit Nederland afkomstige jonge kunstenaar Anton van Wou vervaardigd standbeeld van Kruger. Dat meldt het Utrechtsch Nieuwsblad op donderdag 2 juli 1964.
Pas op 10 oktober 1954 kon de definitieve plechtigheid op het kerkplein van Pretoria plaatsvinden, de plaats waar men het gedenkteken altijd al had willen opstellen.
Dr. Daniel Francois Malan, die juist premier geworden was, onthulde hier – in het centrum van de stad, vóór het regeringsgebouw van de oude republiek – het reusachtige monument en onze toenmalige minister-president dr. W. Drees, hield een gloedvolle feestrede ter ere van de grote voortrekker, wiens moedige voorbeeld velen zou inspireren.
Die honderdste verjaardag van Kruger in 1925 had ook in ons land de nodige gevolgen. De voorzitter van de afdeling Utrecht van het Algemeen Nederlands Verbond F. Kroon, startte een actie om ook in Nederland een Krugermonument op te richten en wel in de stad, waar deze het langst tijdens zijn verblijf in Nederland als banneling woonde.
Na enige moeilijkheden, ontstaan omdat er ook in andere steden tegelijkertijd dergelijke plannen werden beraamd, werd hier een Krugercomité gevormd, dat uit 10 leden bestond, van wie er thans nog maar twee in functie zijn, te weten mej. G.H.M. van Arkel en de heer. H.G. Hammacher, die in 1963 afscheid nam als directeur van de Slavenburg Bank.
Al dadelijk kwam er bij de heer Hammacher een vrij aanzienlijk bedrag binnen, maar helaas niet voldoende om de plannen voor een standbeeld te kunnen realiseren. Intussen werd – op verzoek van de Zuidafrikaanse vereniging – door de beeldhouwster Isabella van Beeck Calkoen belangeloos een bronzen plaquette ontworpen met ’t portret van Kruger in reliëf. Dat is de plaat, die op het monument voor het Krugerhuis aan de Maliebaan is aangebracht.
Geldontwaarding maakte het ook na 1945 onmogelijk de oorspronkelijke wens van het comité, een echt standbeeld te laten maken, te verwezenlijken. En thans staat daar – in de voortuin van het huis Maliesingel 89, waar Kruger ruim tien maanden woonde – een bescheiden gedenkteken, waarvan de sokkel – eveneens belangeloos – door de architecte mevrouw ir. H.E. Hulst-Alexander uit licht gekleurde Franse klaksteen werd ontworpen.
De gezant van de Zuidafrikaanse unie in Nederland, de heer P.L. Hoogerhout, onthulde op 10 oktober 1952 het monumentje. Ieder jaar weer zorgen de mannen van de gemeentelijke plantsoenendienst voor een passende bloemenbeplanting.
De leerlingen van de christelijke kweekschool Rehoboth noemden hun schoolvereniging Paul Kruger en ook bij de Utrechtse padvinders vindt men een bloeiende Paul Krugergroep. Het spreekt haast vanzelf dat ook de stedelijke overheid niet achterbleef en de naam van Paul Kruger aan een straat en een brug wenste te geven, om zo op doeltreffende wijze de herinnering aan Oom Paul tot in de verre toekomst levend te houden.
Lees ook:
Utrecht 60 jaar terug: padvindersgroep Paul Kruger bestaat 75 jaar
