Om meer regie te houden op een betaalbaardere woningmarkt gaat de gemeente een actiever grondbeleid voeren. De gemeente pakt daarmee een stevigere rol om maatschappelijke doelen waaronder die op de woningmarkt te halen. Dat staat in de nieuwe Beleidsnota Grondbeleid Utrecht 2024 die het college vandaag aan de gemeenteraad heeft aangeboden.
Utrecht groeit van een gemeente met 364.000 inwoners in 2024 naar ongeveer 450.000 inwoners in 2040. De komende jaren moeten er duizenden woningen en maatschappelijke voorzieningen, zoals scholen, parken en kantoren worden gebouwd. De grondprijs bepaalt voor een belangrijk deel de huizenprijzen. Met deze nota maakt de gemeente een duidelijke keuze om sneller zelf in te stappen bij het aankopen van grond. Daarmee is de gemeente beter in staat om sturing, grip en regie te blijven voeren. Deze koerswijziging breekt met de meer faciliterende rol die de gemeente eerder aannam in gebiedsontwikkeling.
“Betaalbaar wonen is een van de speerpunten van het coalitieakkoord. Actief grondbeleid is een belangrijke stap om betaalbaar wonen in de toekomst mogelijk te maken”, zegt wethouder Linda Voortman (Grondzaken). “Door nu in te grijpen voorkomen we dat bijvoorbeeld ontwikkelaars de kans krijgen grondprijzen verder op te drijven. Door dit soort onnodige prijsstijgingen te voorkomen, brengenwe voor Utrechters betaalbaar wonen een stap dichterbij. Een eerlijke grondprijs nu betekent betaalbaarder wonen in de toekomst.”
Voorkeursrecht beter benutten
Er staat niet alleen nieuw beleid op papier, de gemeente Utrecht past dit actieve grondbeleid ook al toe in de praktijk. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg). Deze wet verplicht eigenaren om een perceel waarop een voorkeursrecht is gevestigd, bij verkoop eerst aan de overheid aan te bieden. De Wvg is bijvoorbeeld nu gevestigd in het gebied Merwedekanaalzone (deelgebied 6). De gemeente heeft daar al een perceel kunnen aankopen. Ook op de Ravellaan Noord heeft de gemeente recent voorkeursrecht gevestigd. Hierdoor blijven de ontwikkelkosten in het gebied onder controle en daardoor houden we meer regie op de huizenprijzen.
Landelijke trend modernisering grondbeleid
Naast de Utrechtse koerswijziging is ook een landelijke trend zichtbaar om meer grip te krijgen op gebiedsontwikkeling, zoals geschetst in de Kamerbrief van 19 juni 2023 van demissionair minister de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. De minister roept op tot modernisering van het grondbeleid en om als overheid meer grip te krijgen op het behalen van de opgaven. Door actief grondbeleid nu te omarmen loopt gemeente Utrecht hierin voorop en kan zij beter inspelen op de behoeften van de samenleving.
Actief grondbeleid
De gemeente past actief grondbeleid en de strategische inzet van grondposities toe waar dit toegevoegde waarde heeft, als we daarbij risico’s klein kunnen houden. Het voeren van een puur actief grondbeleid is niet áltijd mogelijk, wenselijk of noodzakelijk.
Daarom maakt de gemeente gebruik van ‘afgewogen’ actief grondbeleid, waarbij de gemeente rekening houdt met afwegingscriteria zoals eigendomsposities, de bereidheid van de markt om de gewenste doelen te bereiken en houdt de gemeente oog voor de financiële impact en risico’s. Door afgewogen actief grondbeleid brengt de gemeente maatschappelijke partners, zoals de wooncorporaties, beter in positie in het behalen van onze gezamenlijke sociale huisvestingsdoelen. Dit betekent wel dat vaker dan in het verleden gemeentelijke grondexploitaties worden geopend.
