De geschetste kabinetsplannen en de oorlog in Oekraïne hebben sterke invloed op het meerjarige financiële beeld van gemeente Utrecht. Ze brengen onzekerheden met zich mee waardoor er weinig financiële ruimte is ingeboekt. De inkomsten vanuit het Rijk lopen de komende jaren fors terug, terwijl het kabinet nog geen sluitend plan heeft hoe dat financiële gat gedicht moet worden. Ook de oorlog in Oekraïne heeft invloed op de gemeentefinanciën, al is nu nog niet te zeggen hoe groot die impact precies zal zijn. Dat staat in de voorjaarsnota 2022.
De voorjaarsnota geeft een financiële doorkijk voor de komende vier jaar. Dit jaar is het, vanwege de recente gemeenteraadsverkiezingen, een beleidsarm document. Dat betekent dat er geen nieuwe ambities en plannen zijn doorgerekend. Het financiële beeld is alleen geactualiseerd aan de hand van veranderende inkomsten vanuit het Rijk en andere verwachte relevante ontwikkelingen. Dat is gebruikelijk in jaar met gemeenteraadsverkiezingen. De onderhandelingen over een nieuw college en coalitieakkoord zijn in volle gang. In het coalitieakkoord worden de beleidsmatige en financiële keuzes gemaakt voor de komende jaren.
Het is op de lange termijn onzeker hoeveel geld er precies beschikbaar is. De voorjaarsnota laat in de eerste jaren financiële ruimte zien. Maar deze ruimte neemt geleidelijk aan af door enerzijds toenemende kosten en anderzijds teruglopende inkomsten van het Rijk. Zo komt het kabinet met een herverdeling van het gemeentefonds, via dit fonds ontvangen gemeenten jaarlijks geld van de rijksoverheid. Utrecht gaat er 7,9 miljoen euro per jaar op achteruit. En vanaf 2026 is de opschalingskorting weer van kracht, waardoor de inkomsten met zo’n 18 miljoen euro afnemen.
Tot en met 2025 doet het kabinet incidentele investeringen maar het is nog onzeker of deze vanaf 2026 worden voortgezet. Dat kan voor Utrecht een extra nadeel van bijna 4,5 miljoen euro betekenen. Hoe Utrecht, en de vele andere Nederlandse gemeenten, zo’n gat in de financiën zouden moeten opvangen, is nog niet precies bekend. In het regeerakkoord wordt de mogelijkheid genoemd dat gemeenten meer (extra) belastingen zou moeten heffen.
Het kabinet heeft een aantal fondsen ingesteld voor woningbouw, bereikbaarheid en klimaat. De komende tijd wordt duidelijk op welke bedragen Utrecht kan rekenen, dat is nu nog niet bekend.
Ook de oorlog in Oekraïne beïnvloedt de gemeentefinanciën. De oorlog heeft een vluchtelingenstroom op gang gebracht. Een deel van de vluchtelingen wordt in de stad Utrecht opgevangen. Er wordt uitgegaan van ongeveer 800 vluchtelingen. Voor de opvang worden nieuwe tijdelijke locaties ingericht. Het Rijk heeft aangegeven deze kosten, net als bij de coronacrisis, reëel te compenseren. Die regelingen worden momenteel uitgewerkt en de komende tijd wordt hierover meer duidelijk.
De oorlog heeft ook een bredere impact. Zo zijn de prijzen van bijvoorbeeld energie en bouwmaterialen flink gestegen. Ook zijn bouwmaterialen niet altijd beschikbaar. Er wordt daarom al rekening gehouden met het feit dat projecten duurder zullen uitvallen. Er wordt nog verder onderzocht wat de impact precies zal zijn en hoe we daar als gemeente mee om moeten gaan.
