Tussen Zwaansteeg en Achterom heet het boek dat Bert Poortman op vrijdag 13 december gaat presenteren – Het Stegenboek van Utrecht. Het eerste exemplaar van Tussen Zwaansteeg en Achterom, Het Stegenboek van Utrecht, wordt tijdens het Historisch Café van de Historische Vereniging Oud-Utrecht op 13 december uitgereikt aan burgemeester Jan van Zanen.
Tussen Zwaansteeg en Achterom beschrijft de vorming van de stad en de onmisbare rol daarin voor de stegen. Stegen zijn er in soorten en maten, ook een hof, achterom of slop behoort tot de verzameling. Het boek is bedoeld voor geïnteresseerden in het ontstaan en de ontwikkeling van Utrecht en met belangstelling voor de oudste en de kleinste wegen. Het boek begint bij het vroegste begin, de Romeinen, en eindigt met bespiegelingen over de toekomst. Bijna 400 stegen staan op een bij het boek horende Stegenkaart Utrecht. Nog nooit is zo uitgebreid over de stegen van de stad geschreven. Het is Het Stegenboek van Utrecht.
Tussen Zwaansteeg en Achterom beschrijft de vorming van de stad met gebeurtenissen per tijdsperiode en geïllustreerd met kaartmateriaal en de stegen van de bijbehorende tijd. Elke periode in de ontwikkeling van de stad wordt belicht. De Romeinse tijd, de Middeleeuwen, de tijd tot en met de negentiende eeuw en daarna het verval.
Basis voor het boek is een onderzoek van de Historische Vereniging Oud-Utrecht naar stegen. Alle stegen van de binnenstad, langs de Vecht, de Vaartsche Rijn en de Biltstraat zijn bezocht. Van dit onderzoek verschijnt gelijktijdig met het boek een kaart en een rapport: Stegenrapport Oude Stad Utrecht, Inventarisatie van de oudste en de kleinste wegen. Alle stegen staan op een bij het boek horende Stegenkaart Utrecht.
Wonen op een steeg was eeuwenlang voor inwoners van de stad heel gewoon. Utrechters hadden genoeg aan een kleine kamerwoning voor hun gezin. Door de groeiende welvaart na de Middeleeuwen nam de behoefte aan grotere woningen langs de grachten toe. Daar had de stad er niet genoeg van. Stegen veranderden in straten, bredere wegen waaraan grotere huizen kwamen te staan.
Grote veranderingen kwamen in de negentiende en twintigste eeuw. Door de groei van de bevolking en de wens naar meer woningen werd de oude stad rond 1865 echt te klein. Dat voorkwam niet de sterke groei van kleine huizen in stegen. Het zette de leefbaarheid van de stad onder druk. Het duurde pas tot 1901 voor er eisen aan woningen werden gesteld. De daaruit voortkomende sanering van stegen leverde echter een onbewoonbare stad. Die situatie werd pas met de Stadsvernieuwing in de jaren 1970 en 1980 gekeerd.
De stegen hebben hun waarde bewezen. Inmiddels is de Oude Stad een zeer gewilde woonwijk, in tegenstelling tot 30-40 jaar geleden. Er zijn nieuwe uitdagingen om het een stadsdeel voor iedereen te houden, voor bewoners, bezoekers en de velen die er werken. Het boek verschijnt digitaal en in druk, inclusief de Stegenkaart Utrecht. Het boek wordt door de Historische Vereniging Oud-Utrecht uitgebracht tegen een aantrekkelijke prijs. Dat is mede mogelijk gemaakt door steun van de Stichting Elise Mathilde Fonds, de Stichting Stadsherstel Droste Fonds, de Stichting Kees Eijrond Fonds en de J.E. Jurriaanse Stichting.
Het Historisch Café vindt plaats in de Smeezaal van het Bartholomeusgasthuis, Lange Smeestraat 40 Utrecht. Inloop vanaf 17.00 uur. De presentatie begint om 17.15. Toegang gratis.
Bert Poortman, TUSSEN ZWAANSTEEG EN ACHTEROM, Het Stegenboek van Utrecht, Historische Vereniging Oud-Utrecht, ISBN 9789071108396.
TUSSEN ZWAANSTEEG EN ACHTEROM, prijs voor leden van de Historische Vereniging Oud-Utrecht € 7,50. Winkelprijs € 17,95. Hardcover, 160 bladzijden met meer dan 180 illustraties in kleur. Verkrijgbaar in de boekwinkels te Utrecht. Ook te koop via de website van www.oud-utrecht.nl
