Centraal Museum koopt werk Granida en Daifilo van Dirck van Baburen

Met steun van het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Fonds voor Klassieke Beeldende Kunst), Stichting Elise Mathilde Fonds en het K.F. Hein Fonds heeft het Centraal Museum Utrecht afgelopen woensdagavond in New York een meesterwerk van de Utrechtse schilder Dirck van Baburen aangekocht. Na de aankoop in 2019 van het Godenbanket van Joachim Wtewael is dit het tweede topstuk dat het museum binnen een jaar tijd heeft kunnen verwerven voor de collectie oude schilderkunst. Het werd voor USD 850.000 afgehamerd tijdens de Master Paintings Evening Sale van Sotheby’s in New York. De Turing Foundation had zich bereid verklaard eveneens bij te dragen, zodat aanvullend kon worden geboden.

Het schilderij is zowel wat de maker, als wat het onderwerp betreft een ‘must’ voor de collectie. Afgebeeld is de Utrechtse edelman Pieter van Hardenbroeck (1593-1658), die verliefd was op de non Agnes van Hanxelaer. Zij verliet in 1623 het klooster voor hem. In hetzelfde jaar bestelde Pieter dit schilderij, ter herinnering aan hun prille liefde: een portrait historié, waarbij zijn lief en hij zijn uitgebeeld als Granida, de Perzische prinses en Daifilo, een eenvoudige herder. Het onderwerp is afkomstig uit de Granida van P.C. Hooft (1615). Dirck van Baburen (caravaggist en grondlegger van de pastorale schilderkunst), die met het idee kwam om hen zo uit te beelden, realiseerde met dit kapitale doek de vroegste uitbeelding van het vanaf dat moment zo populaire thema. Gerard van Honthorst schilderde zijn prachtige Granida en Daifilo in 1625, eveneens in de collectie van het Centraal Museum. Pieter en Agnes huwden in 1628. Uit het testament van Van Hardenbroeck blijkt dat het schilderij tot aan zijn dood in 1658 in zijn bezit bleef.

‘Het Centraal Museum Utrecht heeft een gerenommeerde collectie schilderijen van de Utrechtse caravaggisten. Vorig jaar nog waren zij het onderwerp van de buitengewoon succesvolle tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa. Wij zijn er trots op dat we met deze aanwinst een schilderij aan onze collectie kunnen toevoegen dat in alle opzichten thuis hoort in Utrecht en dat een belangrijke aankoop is, niet alleen voor ons museum, maar ook voor de Collectie Nederland,’ aldus artistiek directeur Bart Rutten.

Het toneelstuk Granida verhaalt de liefdesgeschiedenis tussen de Perzische prinses Granida en de herder Daifilo. Zij ontmoeten elkaar bij toeval, als Granida tijdens een jachtpartij de weg kwijtraakt. Granida verafschuwt het corrupte en onoprechte leven aan het hof en idealiseert het landelijke herdersbestaan, waarin alleen echte gevoelens tellen. Daifilo is voor haar de verpersoonlijking van dit zuivere en hoogstaande ideaal en zij valt direct voor hem. Bij hun ontmoeting geeft Daifilo de dorstige prinses te drinken uit een schelp, waarna zij hem meeneemt naar het paleis van haar vader. Na tal van ontwikkelingen ontvluchten zij samen het hof, om in Arcadië een eenvoudige, maar gelukkige herdersidylle te kunnen leven.

Dirck van Baburen kiest in zijn schilderij het moment waarop Daifilo een schelp met water aanbiedt aan Granida, daarmee afstand nemend van zijn ex-geliefde Dorilea (linksachter op het schilderij).