'We weten nu heel precies hoe het riool ligt'

Tijdens de verbouwing van de panden aan Oudegracht 245 werd in juni dit jaar een bakstenen riool uit de zeventiende eeuw blootgelegd. Daan Schaars, adviseur cultuurhistorie bij de gemeente Utrecht, was bij het onderzoek naar het riool betrokken.  'Twee grote vleugels van het weeshuis, met alle kinderen en al het personeel, maakten gebruik van dit riool.'

'Zo'n verbouwing biedt de gemeente de mogelijkheid om onderzoek te doen', vertelt Schaars. 'Sowieso documenteren we alles wat we aantreffen voor de toekomstige generaties. Bij het riool hebben we ervoor gekozen om er een 3D-scan van te laten maken.'
Schaars heeft kunstgeschiedenis en geschiedenis van de architectuur gestudeerd. 'Via een traineeship bij de gemeente Den Bosch ben ik de bouwhistorie ingerold. Dat is een tak van de architectuurhistorie die veel praktischer is en die zich bezig houdt met materialen, constructies en de afwerking van gebouwen. En ik heb gemerkt dat me dat veel meer ligt.'

Dit riool is al in de jaren tachtig onderzocht?

'De collega die het toen heeft onderzocht, Bart Klück, is helaas overleden. Maar we wisten dus dat het riool er lag. Het weeshuis dat hier heeft gestaan, is in 1582 hier ondergebracht in een Regulierenklooster door Evert Zoudenbalch en heeft bovendien een uitgebreid archief bijgehouden. Het weeshuis is na de reformatie het Gereformeerde Burgerweeshuis geworden. Bart heeft het riool goed en grondig onderzocht en daar een artikel over geschreven in de Archeologische en bouwhistorische kroniek van de gemeente Utrecht over 1989.'
'We hebben nu besloten om er nog een keer naar te kijken en het beter in kaart te brengen. De belangrijkste vraag die we hebben is hoe het riool precies onder de huizen ligt. Tot nu toe is dat handmatig gemeten maar met een scan kun je dat heel precies inmeten. We weten nu heel precies hoe het riool ligt en we kunnen nu via de scan ook heel goed zien hoe het riool richting de gracht afloopt.'
De gebouwen die ooit boven het riool stonden zijn nu verdwenen, vertelt Schaars. 'We weten uit de archieven dat boven de beerput ooit het wc-gebouw van de jongensvleugel van het weeshuis heeft gestaan. We weten ook uit de archieven dat al in de Middeleeuwen er regels waren waarin stond dat er niet geloosd mocht worden op de grachten. Daarom werd er gewerkt met een beerput.'
Het riool dat nu onderzocht wordt is ook opvallend hoog. Je kan er rechtop in staan. Dat heeft volgens Schaars te maken met het aantal mensen dat in het weeshuis van dit riool gebruik maakten. 'Het was een heel groot weeshuis en twee grote vleugels van dit weeshuis, met alle kinderen en al het personeel, maakten gebruik van dit riool.'
Het mag dan gaan om een riool, Schaars vindt het toch leuk en interessant om dit riool te onderzoeken. 'Je kunt het nu vergelijken met andere riolen en beerputten. Het is een intact ding en zo'n riool en beerput zegt ook wat over het gebouw dat er boven stond.'