Utrecht 60 jaar terug: De Lange Gavioli tien jaar geleden aangekocht

Dit jaar is het tien jaar geleden, dat het zo bekend geworden kermis-concertorgel de Lange Gavioli door de Stichting Stadsontspanning Utrecht werd aangekocht. In verband met dit jubileum wordt door de stichting Nationaal Museum Van Speeldoos tot Pierement een grammofoonplaat van dit populaire orgel uitgebracht. Dat meldt het Utrechtsch Nieuwsblad op zaterdag 8 mei 1965.

De plaat bevat de Hellebardiermars en de Europoortmars aan de ene zijde en aan de andere kant een potpourri met Speedy Gonzales, een twist, I'm looking over, Weet gij moeder wat ik droomde, Charleston en Yearning.

Mr. Romke de Waard, voorzitter van de Kring van Draaiorgelvrienden en voorzitter van de stichting Nationaal Museum Van Speeldoos tot Pierement, adviseerde in 1955 in samenwerking met de heer J. Jongenelen en (nu wijlen) de heer Han Rozendaal de Stichting Stadsontspanning dit fraaie orgel aan te kopen, opdat het voor ons land behouden zou blijven en verkoop naar het buitenland, zoals reeds met zoveel orgels het geval was geweest, te voorkomen.

Toen de stichting tot aankoop besloot hebben twee Utrechtse deskundigen zich met de eigenaren van het orgel, de kermisexploitanten A. en N. Hommerson in verbinding gesteld en op 13 augustus 1955 werd toen de koop officieel gesloten. Een week later werd het instrument per trein naar Brummen vervoerd, waar de orgelrestaurateur de heer L. Ch. van Deventer de Ravioli duchtig reviseerde. Op 17 december werd 't orgel officieel door burgemeester De Ranitz tijdens een plechtigheid op het Janskerkhof aan de Stadsontspanning overgedragen.

In 1903 werd het orgel te Waldkirch in Zuid-Duitsland in een der daar gevestigde industrieën volgens het systeem Gavioli in licentie gebouwd. Sinds 1921 was het orgel eigendom van de gebroeders Hommerson. Vaak heeft men de Gavioli op het de Utrechtse kermissen kunnen beluisteren o.a. bij de Caterpillar (de rups) van Hommerson. Het eerste optreden voor Stadsontspanning had plaats in de Beatrixhal van de Jaarbeursgebouwen op het Vreeburg, waar van 20 december 1955 tot 4 januari 1956 een kinderdierentuin was gearrangeerd. In de loop der jaren heeft de Lange Ravioli ontelbare feestelijkheden met zijn vrolijke klanken opgeluisterd.

Jarenlang vormde de stalling van het orgel een probleem. In april vorig jaar zorgde Stadsontspanning voor een ideale stalling in de Schalkwijkstraat, een voormalig koetshuis, dat later onderdak verleende aan een stoomspuit van de Utrechtse brandweer die de laatste jaren niet meer als zodanig in gebruik was.

De Lange Gavioli vormde een der glanspunten van de tentoonstelling Van Speeldoos tot Pierement die in augustus 1956 op het voorplein en in het gebouw van de school op het Hieronymusplein werd gehouden, uit welke expositie tenslotte het gelijknamige museum in de Lange Nieuwstraat te Utrecht is voortgekomen.

In de loop der jaren is voor het optreden van de Lange Gavioli een stijgende belangstelling te constateren, met name tijdens de zomeravondconcerten. Met de presentatie van het fraaie orgel door Stadsontspanning wordt een belangrijke steen bijgedragen in het streven het draaiorgel in het algemeen in de oude eer en glorie te herstellen, want mede dank zij de Lange Gavioli is de belangstelling van het publiek voor het draaiorgel aanzienlijk toegenomen. Ook in het komend seizoen, het jubileumjaar van de Lange Gavioli, zal het orgel letterlijk en figuurlijk weer van zich doen horen.