Archeologische ontdekkingen aan de Amsterdamsestraatweg

Bij de werkzaamheden voor de herinrichting van de Amsterdamsestraatweg hebben archeologen van de gemeente Utrecht bewijs gevonden dat dit gebied al vanaf de vroege middeleeuwen intensief in gebruik is geweest. Zo zijn er resten van woningen, putten en gebruiksvoorwerpen gevonden. Omdat er in de Amsterdamsestraatweg een nieuw riool wordt aangelegd, hebben archeologen van de afdeling erfgoed de unieke kans hier tot diep onder de grond onderzoek te doen.

In de middeleeuwen was de Vecht de belangrijkste handelsroute richting de Oostzee. Restanten van deze oude Vecht vonden de archeologen ter hoogte van de Egelantierstraat en Ondiep-Zuidzijde. Scheepsnagels tonen aan dat de rivier een belangrijke handelsroute voor schepen was. Uit deze periode komen ook de 13e-eeuwse munten, aardewerken potten en een middeleeuwse mondharp. Enkele turfblokken die in de oude rivierbedding werden aangetroffen, zijn het eerste bewijs dat in dit gebied al in de 9e eeuw of eerder turf gewonnen of vervoerd werd.

In de 14e eeuw raakte deze rivierloop van De Vecht in onbruik door de aanleg van het huidige gegraven kanaal De Vecht. De oude rivier bleef toen als vrijwel stilstaand water achter in het landschap, totdat ook dit laatste restant aan het eind van de middeleeuwen volledig droogviel. De naam van de wijk Ondiep verwijst nog naar de laagte die lang zichtbaar bleef in het landschap. Uit deze periode is veel aardewerk gevonden, maar ook dierlijke botten, houten palen en metalen voorwerpen zoals fragmenten van werktuigen en nagels. De vele afdrukken van koeienpoten bewijzen dat de Utrechtse boeren deze dode rivierarm gebruikten om hun vee te laten drinken. 

Op de hoek van de Weerdsingel vonden de archeologen een kademuur, vermoedelijk uit het begin van de 14e eeuw. In de 16e eeuw werd deze muur verstevigd door er een nieuwe muur tegenaan te metselen. Delen van deze kademuur zijn ook al op andere plekken aan de buitenkant van de Singel gevonden. Het is dan ook aannemelijk dat de middeleeuwse kademuur rondom de hele binnenstad gelegen heeft.

Ook uit de 14e eeuw zijn de resten van huizen die werden gevonden ter hoogte van de Herenweg. Dat op deze plek buiten de oude binnenstad al zo vroeg gewoond werd, was tot nu toe niet bekend. De archeologen hebben verschillende water- en beerputten gevonden waar de toenmalige bewoners hun afval in hebben gegooid zoals, aardewerk, dierlijke botten en een 16e-eeuwse munt.

De Amsterdamsestraatweg kwam er in 1812 in opdracht van Napoleon en verving de Oude Daalsedijk als belangrijke verkeersader richting het noorden. Op het punt waar beide straten elkaar ter hoogte van de huidige watertoren kruisen, zijn restanten van een 19e-eeuws tolhuis gevonden dat in het begin van de 20e eeuw alweer werd afgebroken. 

De archeologische begeleiding van de herinrichtingswerkzaamheden loopt nog tot begin 2025. De kans is dus groot dat er nog meer gevonden wordt. De meeste vondsten zijn meegenomen om verder onderzocht te worden. Een aantal archeologische resten, zoals een waterput, kon in de bodem bewaard blijven. 

Ook uit de 14e eeuw zijn de resten van huizen die werden gevonden ter hoogte van de Herenweg. Dat op deze plek buiten de oude binnenstad al zo vroeg gewoond werd, was tot nu toe niet bekend. De archeologen hebben verschillende water- en beerputten gevonden waar de toenmalige bewoners hun afval in hebben gegooid zoals, aardewerk, dierlijke botten en een 16e-eeuwse munt.