Tentoonstelling Christendom en slavernij in Museum Catharijneconvent

Deze zomer is de tentoonstelling Christendom en slavernij . Een Nederlands verhaal (29 juni t/m 22 september 2024) te zien in Museum Catharijneconvent. Aan de hand van historische bronnen, hedendaagse reflecties, onderbelichte perspectieven en indrukwekkende kunst biedt de tentoonstelling inzicht in de vaak onbesproken relatie tussen het christendom en het Nederlandse slavernijverleden. Het christendom had een cruciale invloed op het denken over slavernij. Zowel de voor- als tegenargumenten werden onderbouwd met de Bijbel. Deze geschiedenissen werken door tot op de dag van vandaag.

Christendom en slavernij werpt nieuw licht op een complexe en beladen geschiedenis. De tentoonstelling bestrijkt alle gebieden waar Nederland in het koloniale verleden actief was. Het omspant de periode van 1596 – het moment waarop een schip met tot slaaf gemaakten aanmeerde in Middelburg – tot nu.

Christendom, koopman, staat

Nederlanders raakten letterlijk met de Bijbel in de hand betrokken bij slavernij. Handelaren en predikanten voeren samen uit. Overzees kregen dominees vaak enkele tot slaaf gemaakten ter beschikking en veel kerken vulden hun inkomsten aan door een plantage te beginnen. Families die rijk werden door slavenhandel doneerden flinke sommen geld aan de kerk.

Ondanks de dominante steun voor slavernij waren er in de Nederlandse koloniale periode ook altijd tegenstemmen. Welke argumenten gebruikten mensen om het christelijk geloof te verenigen met de uitbuiting van anderen, of zich daar juist tegen te verzetten? Waarom voelden sommige tot slaaf gemaakten zich aangesproken door het christelijk geloof? Hoe verliep de interactie tussen de religies van de tot slaaf gemaakten en het christendom van de Nederlanders? Welke rol speelden de kerken in de uiteindelijke afschaffing van slavernij? En hoe wordt er nu naar dit verleden gekeken?

Hedendaagse kunst

Naast historische objecten is er in de tentoonstelling een belangrijke rol weggelegd voor hedendaagse kunst. Met werk van Patricia Kaersenhout, Jörgen Gario, Jerrold Saija, Natasja Kensmil, Femke Dix, Nelson Carrilho, Kenneth Aidoo, Remy Jungerman, Ruben Cabenda en Dion Rosina. Serana Angelista vervaardigde het grafisch ontwerp van de tentoonstelling. Bureau Namelok maakte het ruimtelijk ontwerp. In de theatrale publieksbegeleiding vertolkt acteur Gustav Borreman in samenwerking met theatermaker Mariëlle van Sauers verschillende perspectieven op het onderwerp christendom en slavernij.

Partners en onderzoek

Christendom en slavernij. Een Nederlands verhaal wordt georganiseerd vanwege het Herdenkingsjaar slavernijverleden, in nauwe samenwerking met wetenschappers, maatschappelijke partners, kunstenaars, theatermakers, kerkelijke betrokkenen - o.a. SKIN (Samen Kerk in Nederland) - en niet-kerkelijke betrokkenen. De wetenschappelijke basis voor de tentoonstelling is het NWO-onderzoek Kerk en Slavernij van de PThU, de VU en de University of Curaçao. Ook is er gebruik gemaakt van het onderzoek dat is gedaan voor de expositie Kerken en Slavernij in het Luther Museum (2020-2021).

Uitgebreid lezingen- en activiteitenprogramma met partners

In samenwerking met Keti Koti Utrecht presenteert het museum deze zomer een wekelijkse concertserie met als thema Christendom en slavernij. Op 25 juni organiseren Museum Catharijneconvent, Keti Koti Utrecht en TivoliVredenburg een grote publieksavond. En samen met Oscam - Open Space Contemporary Art Museum organiseert het museum op 8 september een talkshow met kunstenaars. Ook is er in Museum Catharijneconvent een uitgebreid lezingenprogramma te volgen. In samenwerking met Stichting Heilzame Verwerking Slavernijverleden vinden er deze zomer enkele ‘dialoogtafels’ plaats. Zie bijlage voor het gehele randprogramma

Draden van ons Nederlandse Slavernijverleden

Van 2 juli t/m 22 september is Museum Catharijneconvent ook maakplek voor een deel van het wandkleed uit het project ‘Draden van ons Nederlandse Slavernijverleden’. Het monumentale wandkleed is een vervolg op het succesvolle project van Stichting Groninger Kerken uit 2022, waarvoor Ricardo Burgzorg het concept leverde. Op meerdere plekken in Utrecht wordt er gezamenlijk aan een wandkleed gewerkt naar een ontwerp van Munir de Vries. Het zal uiteindelijk worden opgenomen in de collectie van Centraal Museum Utrecht.