Inktpot bestaat 100 jaar

Foto: Door Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia

Precies 100 jaar geleden, op maandag 2 mei 1921, vond de opening plaats van De Inktpot, het derde Administratiegebouw van de Nederlandse Spoorwegen. Dat meldt de website van Oud-Utrecht.

Op de 2e mei 1918 was de bouw gestart, onder leiding van de latere bouwmeester Sybold van Ravestein. Architect van het gebouw was spoorwegingenieur George van Heukelom, beiden uit de eigen stal van de Nederlandse Spoorwegen. De Inktpot is het derde en bekendste hoofdgebouw van de NS en is een Rijksmonument. 
In Utrecht staan drie monumentale kantoorgebouwen van de spoorwegen, gerealiseerd in respectievelijk 1871, 1895 en 1921. De eerste twee dateren uit de tijd van elkaar beconcurrerende spoorwegmaatschappijen. Het derde gebouw is gerealiseerd na de fusie van de Staatsspoorwegen en de Hollandse Spoorweg Maatschappij tot de Nederlandse Spoorwegen. In 1918 viel het fusiebesluit, gekozen werd voor complete vestiging in Utrecht. Een nieuw gebouw was nodig om ook de medewerkers uit Amsterdam te huisvesten. Op 8 februari werd het ontwerp goedgekeurd, in april stemde de gemeenteraad in met de verkoop van Park Nieuweroord en twee dagen later stond de bouwschutting om het terrein en werd gestart met de voorbereiding, het dempen van de vijver. 
Hoe bouw je een kantoor (op de groei) voor bijna 1.500 medewerkers, in een tijd waarin bouwmaterialen schaars zijn zo vlak na de Eerste Wereldoorlog? Wie kan dat enorme gebouw neerzetten? De nieuwe NS had met de creatieve Van Heukelom de oplossing voor dit probleem: ‘We doen het zélf. We produceren eigenhandig 22 miljoen bakstenen door baksteenfabriek De Molenheide uit Schijndel en De Volharding in Zuilen over te nemen. We maken 4.000 kuub Limburgs eikenhout geschikt voor de bouw door een eigen timmerfabriek te openen. En we vervoeren alle bouwmaterialen zelf over het Utrechtse water door twee grote motorschepen aan te kopen’. Er was sprake van innovatief en circulair bouwen, zo bestaat de wapening van de fundering uit 21 kilometer aan oude spoorstaven. De ‘blauwe’ leem uit de omgeving van Schijndel verleende de baksteen de typisch paarsbruine kleur. Door de opmerkelijke vorm en de paarsbruine kleur van de baksteen, kreeg het gebouw in de volksmond de bijnaam ‘De Inktpot’.
Het gebouw stond binnen de NS bekend als Hoofdgebouw III (HGB III) en in de stad als ‘De Inktpot’. Het enorme complex meet 85 bij 105 meter, het werd hoofdkantoor, administratief centrum en tevens woonhuis voor enkele medewerkers, zoals de gezinnen van de conciërge, de portier en machinisten en conducteurs voor de eerste treinen in de ochtend. HGB III is ondergronds verbonden met HGB II. Het gebouw is in 1921 in gebruik genomen. In 2016 is de Inktpot overgenomen door ProRail.

Lees ook:

ProRail koopt De Inktpot en Tulpenburgh

Cookieinstellingen