UTRECHT – De gemeente zet zwaar in op data om haar dienstverlening en processen te verbeteren. Die ambitie is niet meer dan logisch vindt Kees Geldof (VVD), naast wethouder ook lid van de VNG-commissie Dienstverlening en Informatiebeleid
Sinds maart dit jaar heeft de gemeente een eigen open data portal. Daar deelt het een toenemend aantal datasets met iedereen die daar iets mee wil doen. “Als overheid drijf je op data, informatie is een groot deel van wat je doet. Die informatie is van ons allemaal, daarom willen we het zoveel mogelijk beschikbaar maken voor de maatschappij. Overigens betekent dat nog flink wat werk voor ons intern, want de meeste data is niet opgeslagen om gemakkelijk open te stellen. Maar waar het kan, delen we”, aldus Kees Geldof. De gemeente gebruikt data ook zelf om haar werkwijze effectiever te maken. Er zijn diverse pilots waarin men onderzoekt hoe dit kan. Eén daarvan is de hotspot-aanpak. Daarin gebruiken gebiedsteams met handhavers van de gemeente cijfers van de politie over onder meer woninginbraak en vernieling. Om de twee weken wordt op basis van deze cijfers bepaald in welke buurt een flexibel team van handhavers wordt ingezet.
Speciale medewerkers
Om de ambitie van een datagedreven gemeente te realiseren heeft Utrecht de nodige interne veranderingen ingezet. Geldof: “Het is belangrijk dat uiteindelijk iedereen die hier werkt zich realiseert dat de data die je voor je werk genereert ook heel nuttig kan zijn voor anderen.” Sinds twee jaar heeft elk organisatieonderdeel van de gemeente een informatiemanager, die nadenkt hoe processen slimmer ingericht kunnen worden en welke informatie daarvoor nodig is. De gemeente leidt verder momenteel een zevental eigen medewerkers op als datascientist, zodat die straks zelfstandig aan de slag kunnen met het vinden en verbinden van datasets. Daarvoor is de gemeente nu nog van externen afhankelijk. “We hebben in onze organisatie al mensen die dit kunnen, bij afdelingen als volksgezondheid en informatievoorziening. Ook zij worden nu verder opgeleid. We willen deze specialisten door de organisatie laten rouleren, zodat de kennis hierover wordt verspreid.”
Ook heeft de gemeente een open data coördinator, die in de organisatie gericht op zoek gaat naar datasets. “Hij kijkt wat we als open data op ons portal kunnen publiceren en ondersteunt onze organisatie. Dat werkt. Zo was iemand al 2,5 maand bezig om te inventariseren welke gebouwen in een bepaalde wijk van de gemeente zijn. Hij riep de hulp in van de open data coördinator en die had de benodigde informatie in twee dagen boven water.” Het zijn allemaal tussenstappen naar de situatie waar de gemeente straks wil zijn, zegt Geldof: “Dan zit het werken met data en het belang van het delen daarvan bij iedereen tussen de oren.”
De wethouder zegt dat Utrecht data zoveel mogelijk deelt, mits dat mogelijk is. Hij benadrukt het belang van privacy hierbij. Sinds maart dit jaar heeft de gemeente een eigen privacyfunctionaris in dienst. Deze is vanaf de start bij alle pilots betrokken en zorgt ervoor dat de privacy geborgd blijft. Utrecht heeft inmiddels ervaring met het pseudonimiseren of anonimiseren van data, waardoor veel data kan worden ontsloten voor bredere toepassing. “We moeten dit soort waarborgen inbouwen, want goed gebruik en verwerking van data staat met het vertrouwen dat dit netjes geregeld is.” De privacyfunctionaris bewaakt dit en rapporteert hierover aan het College Bescherming Persoonsgegevens.
Samenwerking gemeentes
“Voor elke gemeente wordt het genereren en verwerken van informatie een steeds belangrijker onderdeel van de procesvoering. Dat betekent ook dat elke gemeente met dezelfde vraagstukken zit en het is daardoor niet meer dan logisch dat we hier veel meer in gaan samenwerken,” besluit Geldof. Hij refereert aan de Digitale Agenda 2020, aangenomen op de laatste algemene ledenvergadering van de VNG. Daarin kiezen gemeenten voor een collectieve aanpak in standaardisatie, onder het adagium ‘massaal digitaal, maatwerk lokaal’. “Als je dingen samen doet, dan kun je aanmerkelijk sneller innoveren. Gemeenten zien daar nu de meerwaarde van in. We gebruiken nu ook allemaal dezelfde basisregistraties, dus we kunnen de komende tijd grote slagen maken in het verbeteren van onze dienstverlening en het efficiënter maken van onze processen.”
