UTRECHT – De klimaattop in Parijs is in volle gang, regeringsleiders kijken naar klimaatdoelen. In het VN-klimaatverdrag werd afgesproken dat de aarde niet meer dan twee graden mocht opwarmen. Maar waar komt die tweegradengrens vandaan? En is dat wel genoeg? Atmosfeerwetenschappers Carleen Tijm-Reijmer en Thomas Röckmann geven het antwoord.
Carleen Tijm-Reijmer: “Dat de temperatuur van de aarde stijgt, is inmiddels overduidelijk. Maar bij gletsjers die in zee eindigen, is ook het opwarmende oceaanwater een extra factor. Die gletsjers smelten dus sneller dan je zou verwachten. Als dat relatief warme zeewater ook onder een gletsjer komt te stromen, wordt hij extra kwetsbaar en kan hij afbreken. Dat gevaar zie je bijvoorbeeld in west-Antarctica.
Land- en zeeijs
Als het gaat om zeespiegelstijging, is er een duidelijk verschil tussen landijs en zeeijs. Zeeijs draagt niet bij aan het stijgen van de zeespiegel, omdat het al in zee drijft. Het smelten van landijs voegt wel extra water toe aan de oceaan, waardoor de zeespiegel stijgt. Maar het smelten van ijs – zowel landijs als zeeijs – heeft zelf ook weer invloed op het klimaat. Water warmt namelijk veel sneller op dan ijs. Omdat ijs wit is, weerkaatst het ongeveer 80% van het zonlicht. Water is een stuk donkerder en weerkaatst maar 10% van het licht, en neemt dus meer warmte op. Hoe meer ijs er smelt, hoe sneller de aarde dus opwarmt.
Er zijn wel regionaal vrij grote verschillen: het arctisch gebied en het schiereiland van Antarctica warmen vrij snel op, maar het midden van Antarctica minder. Dat is maar goed ook, want als heel Antarctica zou smelten, zou de zeespiegel 60 meter stijgen. Ondanks die verschillen is het inmiddels duidelijk dat Antarctica bijdraagt aan de zeespiegelstijging. Die observatie is in 2013 formeel bevestigd door het IPCC. We zagen al langer dat Antarctica afsmelt, maar het is inmiddels duidelijk dat dat niet gecompenseerd wordt door het aangroeien van ijskappen in gebieden die minder opwarmen.”
Onomkeerbare schade
Thomas Röckmann: “Om het smelten van de ijskappen terug te dringen, is het belangrijk om zo snel mogelijk de uitstoot van broeikasgassen sterk te verminderen. Ik zie niet echt een realistische kans om klimaatverandering terug te dringen zonder sterke beperking van uitstoot. Hoe later dit gebeurt, hoe moeilijker het is. Die tweegradengrens is vastgesteld op basis van onderzoek uit de jaren ’70 en ’90. Inmiddels is wel duidelijk dat we ook onder die tweegradengrens al effecten zullen zien. Het gaat om waarschijnlijkheden: boven de twee graden opwarming stijgt de waarschijnlijkheid dat er onomkeerbare schade wordt aangericht enorm. Maar dat wil niet zeggen dat er onder de twee graden niks zal gebeuren. Hoe dan ook, we moeten onszelf wel een doel stellen, dus dan net zo lief deze grens, ook al is dat al heel moeilijk.”
