Al omstreeks 1850 is men in Utrecht begonnen met iets aan de Dom te doen. Maar het duurde tot vlak voor de tweede wereldoorlog voordat men aandacht had voor andere monumenten in de stad. Thans is dit geheel anders, zo schrijft het Utrechtsch Nieuwsblad op 20 oktober 1962. Utrecht is een van de zeven gemeenten in Nederland, die een eigen monumentendienst hebben.
Aan het hoofd van de dienst in Utrecht staat sinds 1957 ir. C.L. Temminck Groll. Als men hier in Utrecht graaft, komt er eigenlijk altijd wel iets uit, aldus Temminck Groll. Op het Vredenburg werden restanten gevonden van het 16de eeuwse kasteel Vredenburg, gebouwd in de tijd van Karel V en van het oudere klooster St.-Catharina, waaraan de Catharijnesingel zijn naam ontleent.
De voornaamste activiteiten van de monumentendienst richten zich op het conserveren en restaureren van gebouwen. Naast de rijksmonumentenlijst is er ook een gemeentelijke lijst. Op deze lijst staan ongeveer 275 ‘nummers’. Naast hele gebouwen staan er ook onderdelen op, zoals poortjes en gevelstenen. Zoals het poortje van Herenstraat 25 en de ankers van het huis Loeff Berchmakerstraat 19 en het wapenschild met de leeuwen van ’t pand Kromme Nieuwe Gracht 22a. Zonder toestemming mag men niets daaraan veranderen.
Vooral aan oude woonhuizen besteedt men thans veel aandacht. Deze zijn namelijk karakteristiek voor de Nederlandse steden. Bovendien is het in goede staat brengen van oude huizen ook voor het publiek een in het oog springende goede zaak. Misschien is dat wel een der mooiste functies van gerestaureerde gebouwen: even een onderbreking vormen van het drukke leven van de twintigste eeuw.
Het restaureren is in Utrecht in enkele grote campagnes opzet. Na de Dom, die in 1930 gereed kwam, begon men omstreeks 1938 aan de Utrechtse kerktorens. Na de oorlog, in 1948, is men begonnen aan de restauratie van de werfmuren van de Utrechtse grachten. Dit is een werk van in totaal 30 jaar.
Het is wel duidelijk: Utrecht heeft een groot monumenten in de Dom. Het karakter van de stad is niet zoals dat van steden als Delft en Leiden, waar natuurlijk wel sommige gebouwen belangrijker zijn dan andere, maar waar het oude stedenschoon toch meer verspreid is. Door de restauratie en het conserveren van de andere monumenten ontstaat er in Utrecht steeds meer één geheel met de Dom als onvergelijkelijk middelpunt.
IR. C.L. Timminck Groll, hoofd afdeling monumentenzorg van Utrecht. Aanwezig bij het gerestaureerde pand Lichte Gaard.
Lees ook:
Utrecht 60 jaar terug: de opening van winkelcentrum Smaragdplein
Utrecht 60 jaar terug: Kampong bestaat 60 jaar
Utrecht 60 jaar terug: toename aantal ongelukken met bromfietsen
