UTRECHT – De corresondentie tussen de gemeente Utrecht en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) over de inzet van ‘mysterie guests’ (loktieners) als controlemiddel over naleving van de horecaregels, zorgt voor veel reuring. Raadsfracties vragen het College om openheid van zaken te geven.
Directe aanleiding is VPRO-radioprogramma Argos, dat op basis van eigen onderzoek vaststelde dat documenten over de inzet van mysterie guests waren vernietigd uit angst voor een Wob-verzoek, waarbij onder meer journalisten die documenten kunnen opvragen. De inzet van loktieners kreeg vorig jaar veel kritiek van politici en lokale ondernemers. Nadat een 17-jarig meisje erin slaagde bij Stairway to Heaven, het café van zanger Henk Westbroek, een glas wijn te bestellen, werd er gesproken van uitlokking. De gemeente bedacht daarna een plan met meerderjarige mysteryguests. In het plan stond ook beschreven hoe staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) moest reageren als er opnieuw ophef zou ontstaan. Die correspondentie moest verdwijnen, meende het ministerie. Een ambtenaar van het ministerie zegt in het radioprogramma dat VWS mogelijk bang was dat de indruk zou ontstaan dat een lokale overheid het voor het zeggen had over hoe het ministerie zou moeten reageren. Utrecht wiste de correspondentie weliswaar niet, maar classificeerde deze wel ‘onder geheimhouding’, waardoor ze onbereikbaar zou zijn via een Wob-verzoek, verklaarde een lokale ambtenaar aan Argos.
Tegenstrijdig
De reacties die op dit bericht volgen zijn zowel van VWS als de gemeente Utrecht niet eenduidig. “Inhoudelijk relevante mails of documenten verwijderen of vernietigen is niet de manier waarop wij willen werken. In dit geval heeft een medewerker onjuist, te stellig of zonder mandaat e-mails verstuurd en opdracht gekregen van zijn leidinggevende om dit te corrigeren. Hiermee is voorkomen dat er informatie met als afzender VWS rondgaat die niet correct is,” aldus VWS. Dit lijkt haaks te staan op de verklaring van de gemeente Utrecht en het ministerie van VWS waaruit blijkt dat het overleg met de ministeries uitsluitend mondeling had plaatsgevonden. Er zouden hiervan geen documenten bestaan. Weer later bevestigde Utrecht tegenover Argos dat zij vanuit VWS een verzoek heeft gekregen om correspondentie te verwijderen, maar ontkende dit verzoek te hebben ingewilligd. De documenten zouden nog in Utrechts bezit zijn, maar als ‘geheim’ zijn geclassificeerd.
Verzoek tot openheid van zaken
VWS heeft een strafbaar feit gepleegd door de gemeente te vragen de wet te overtreden. “Dat is iets waar wij erg van schrikken,” zegt Steven de Vries van GroenLinks. “Het kan niet zo zijn – en zeker niet in dit specifieke geval – dat iets zomaar uit de openbaarheid wordt gehouden. Dat kan in heel uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld als de veiligheid in het geding is. Maar dat was hier allemaal niet aan de orde. Juist omdat het nergens over gaat, geeft dit het gevoel dat er iets aan de hand is. Dat dit vaker gebeurt.”
GroenLinks, PvdA, D66, VVD en SP hebben het college schriftelijke vragen opgesteld over de kwestie. Naast een algemene reactie van het college, willen de raadsleden weten of het waar is dat er documenten zijn verwijderd. Daarnaast willen zij weten of het college bereid is om de documenten, en het verzoek tot het verwijderen hiervan, openbaar te maken.
Ook PvdA en GroenLinks in de Tweede Kamer willen naar aanleiding van deze berichten opheldering over de vraag of ambtenaren van VWS correspondentie met de gemeente Utrecht moedwillig hebben vernietigd.
