UTRECHT – De gemeenten vinden dat de huidige bijstandsregels niet werken. Na de zomer wil Utrecht in samenwerking met Universiteit Utrecht een experiment uitvoeren: een ‘gratis’ basisinkomen voor iedereen zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat. Dat meldt het Financieele Dagblad woensdag.
De verplichte re-integratietrajecten passen niet goed bij de deelnemers en de handhaving gemeenten kost veel tijd en geld. Het werk dat bijstandsgerechtigden moeten uitvoeren, zoals straten vegen, wordt door hen ervaren als intimiderend, zinloos en onredelijk. De gedachte achter een basisinkomen is dat alle Nederlanders dit zouden moeten krijgen, ook werkenden. Op die manier kan een hele reeks toeslagen en subsidies worden geschrapt en kan de overheid besparen op bureaucratie. En mensen krijgen meer individuele vrijheid: niemand die moeilijk doet als je vrijwilligerswerk doet, (veel) bijverdient of rustig naar een nieuwe baan zoekt. Zo help je mensen juist uit de bijstand, is het idee.
Toestemming
Als staatssecretaris Jetta Klijnsma toestemming geeft voor de proef, wordt aan alle mensen in de bijstand gevraagd of ze willen meewerken. Voor de proef, in samenwerking met de Universiteit Utrecht, worden bijstandsgerechtigden opgesplitst in drie groepen. Een groep blijft de huidige sollicitatieplicht houden, een andere groep krijgt een bonus bij het vinden van werk en een derde groep ontvangt een basisinkomen, ook als ze een baan hebben gevonden. “We zijn benieuwd wat er gebeurt: gaan ze meer of minder werken of vrijwilligerswerk doen?” zegt projectleider Nienke Horst tegenover het FD.
Kritiek
Critici stellen dat het klauwen met geld kost om elke Nederlander een basisinkomen te geven. Stel dat je iedere volwassene een basisinkomen geeft dat gelijk is aan de helft van de AOW voor een echtpaar, ongeveer 750 euro, en alle andere uitkeringen en toeslagen worden afgeschaft. Dan ontstaat er een begrotingstekort van 30 miljard euro, volgens hoogleraar Raymond Gradus. Bovendien zullen mensen, niet in de laatste plaats partners, simpelweg ophouden met werken. Het CPB berekende dat bij een basisinkomen van ongeveer 750 euro per maand 350 duizend banen verloren zullen gaan.
Andere steden
Toch zien steeds meer Nederlandse gemeenten het zitten om te experimenteren met een basisinkomen voor bijstandsgerechtigden. In onder meer Groningen, Maastricht, Gouda, Enschede, Nijmegen en Tilburg denkt men na over een experiment. In Wageningen is men al dicht bij een proef met het systeem waarbij langdurige bijstandsgerechtigden maandelijks zo’n 1.100 euro krijgen. Alle andere steun van de gemeente vervalt dan en er zijn ook geen beperkingen zoals een sollicitatieplicht. De verwachting is dat de ontvangers van het basisinkomen meer gaan werken omdat er geen korting op hun uitkering dreigt.
