“Een heel hoopvol boek”, noemen zowel Hans Vollaard, docent Nederlandse en Europese politiek, als de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen het boek “De Gemeenteraad” dat Vollaard samen met andere UU- collega’s schreef. Alle 9000 gemeenteraadsleden van Nederland krijgen een exemplaar. Het boek beschrijft ongeveer honderd jaar lokale democratie en doet je de problemen van de huidige gemeenteraden algauw relativeren.
Was de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen bijvoorbeeld, zo’n honderd jaar geleden in Amsterdam slechts 25 procent, dit jaar kan Utrecht bogen op ruim 59 procent opkomst. “Vijf procent méér dan bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen”, zegt Van Zanen vrolijk. Hij spreekt er ook vanuit zijn rol als voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. “Het is weer een beetje hip om aan democratie te doen. Ik dacht een paar minuten na 21.00 uur: yes, er is hoop!” Op de dag van de boekpresentatie starten de nieuwe gemeenteraadsleden overal in Nederland hun ambtstermijn. “En 59 procent van die raadsleden is nieuw in de raad”, vult Vollaard aan. “Daarmee verdwijnt wat geschiedenis, maar aan de andere kant: er zijn dus nog genoeg mensen wie willen werken in het openbaar bestuur.”
Het werk is zwaar en niet altijd inspirerend. Er zijn nare kanten, zoals burgemeesters die bedreigingen aan hun adres krijgen. “Hoe bijzonder dat u dit toch nog wil!”, spreekt Vollaard de aanwezige Utrechtse gemeenteraadsleden toe. Hij en zijn collega onderzoekers signaleren goede ontwikkelingen. De gemeenteraad biedt veel steviger weerwerk aan het college van burgemeester en wethouders, nu wethouders sinds een aantal jaar niet óók nog raadslid mogen zijn. En wie beslecht in een dorp een conflict tussen voorstanders van een klinkerweg en voorstanders van een asfaltweg? De gemeenteraad! Collega politcoloog Ank Michels beschrijft in een hoofdstuk hoe moderne manieren van burgerparticipatie van groepen ouders of milieuactivisten zich verhouden tot de gemeenteraad en hoe inspraak tot stand komt. Het boek agendeert ook nieuw onderzoek: nieuwe onderwerpen rondom lokaal bestuur die om een nadere bestudering vragen. Er zijn grote regionale verschillen in de onderwerpen waar gemeenteraden aan werken en er wordt dus in veel gevallen politiek “maatwerk” geleverd.
Aan De Gemeenteraad schreven vanuit de Universiteit Utrecht ook Wytze van der Woude (Rechtsgeleerdheid) en Maarten Prak (Geesteswetenschappen) mee. Andere auteurs waren de voormalige Amsterdamse burgemeester Job Cohen, Geerten Boogaard en Joop van den Berg.
“Het boek zet de schijnwerper op de mensen die in het lokaal bestuur werken. Hun belang wordt breed onderkend. Wij moeten achter ze gaan staan”, benadrukte de aanwezige directeur-generaal Bestuur, Ruimte en Wonen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij neemt zich voor om het boek te verspreiden onder de ambtenaren van zijn ministerie.
