Vanaf 30 september presenteren Museum Catharijneconvent en zangeres en co-curator Shirma Rouse de tentoonstelling Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop. Het museum en Nederlands bekendste gospelzangeres nemen je mee in de geschiedenis én actuele betekenis van een van de invloedrijkste muziekstromingen sinds haar ontstaan in het slavernijverleden. Dompel je onder in het onderbelichte verhaal van een muziekgenre en lifestyle, en ontdek de belangrijke rol van artiesten als Mahalia Jackson, Aretha Franklin en The Edwin Hawkins Singers. In persoonlijke bijdragen komen onder anderen Typhoon, Denise Jannah en Gershwin Bonevacia aan het woord. Naast de tentoonstelling presenteren het museum en Shirma spetterende live-optredens in samenwerking met TivoliVredenburg en Gospelfestival Amsterdam. Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop loopt van 30 september 2022 t/m 10 april 2023.
Gospel: de tentoonstelling
De tentoonstelling neemt de bezoeker mee langs de muziek, lifestyle en boodschap van gospel. Bijzondere historische video- en audiofragmenten, interviews en concerten van de meest iconische gospelartiesten aller tijden worden getoond naast indrukwekkende objecten als de zogenoemde Slave Bible, een toga die werd gedragen door Martin Luther King en een van de eerste hammondorgels. Via wereldberoemde liederen zoals Swing Low, Sweet Chariot en How I Got Over worden niet alleen de geschiedenis en de kracht van Afro-Amerikaanse gospel voelbaar, maar ook hoe deze muziek in Nederland werd en wordt ontvangen.
Mee op reis met Shirma Rouse
Zangeres Shirma Rouse is co-curator van Gospel. Samen met Rianneke van der Houwen, conservator van het Nederlands protestantisme, heeft zij het verhaal voor de tentoonstelling bedacht en uitgewerkt. Shirma werkte in haar carrière samen met artiesten als Chaka Khan, Alain Clark, Henny Vrienten en Anouk. Gospel zit in haar bloed. Sinds haar vroegste jeugd, toen ze door haar hammondorgel-spelende oma mee werd genomen naar de kerk, zingt zij gospel. Als ambassadeur voor gospel in Nederland is ze in 2022 als coach betrokken bij het EO-televisieprogramma Amazing Grace. Vanaf 24 september staat ze in Nederlandse theaters met haar Hoop & Liefde tournee.
Live muziek, lezingen en films
In samenwerking met het Gospelfestival Amsterdam, TivoliVredenburg, Kwaku Festival en Muziekgebouw aan ‘t IJ presenteert het museum spetterende liveconcerten tijdens de tentoonstelling. Op 9 oktober trapt Shirma Rouse de reeks af in TivoliVredenburg met een intiem gospelconcert. In het kader van Martin Luther Kingday zal in zowel Utrecht als Amsterdam een Martin Luther Kingday-special plaatsvinden met de Amerikaanse dirigent, pianist, componist en zanger Damien Sneed. Samen met het Utrechtse filmtheater Louis Hartlooper Complex stelt het museum een filmprogramma samen over gospel. Op 14 oktober zal als eerst Amazing Grace, de concertfilm van het gelijknamige album van Aretha Franklin uit 1972 worden vertoond. Ook is in het museum een uitgebreid lezingenprogramma te volgen met onder anderen muziekkenner Leo Blokhuis, hammondorgel-expert Carlo de Wijs, gospeldirigent en – zanger Leo Davelaar en Harcourt Klinefelter, voormalig perswoordvoerder van Martin Luther King.
Eeuwenoude geschiedenis
Museum Catharijneconvent toont de oorsprong van gospel binnen de kerk van de Afro-Amerikaanse gemeenschap en de invloed van het muziekgenre op de populaire cultuur. Hoewel gospel zoals we het nu kennen in de eerste helft van de twintigste eeuw ontstaat zijn de liederen veel ouder. In de tentoonstelling Gospel reist de bezoeker onder meer naar het slavernijverleden, naar de bakermat van gospel: spirituals. Ontstaan op de plantages in het zuiden van de Verenigde Staten onder tot slaaf gemaakte Afrikanen en hun nazaten, getuigen deze liederen van kracht en hoop. Later, in de burgerrechtenbeweging van de jaren 60, worden de liederen als krachtig geweldloos middel ingezet in de strijd voor gelijke rechten. Wereldwijd is gospel verbonden met de emancipatie en hoop van de zwarte bevolking in Amerika. Gospel staat ook aan de wieg van bijna alle populaire muziekstromingen sinds de jaren 50, van rock ‘n roll tot soul en van pop tot r&b en hiphop. Ieders favoriete muziek is er door beïnvloedt, of die nu van Elvis Presley, Ray Charles, Simon & Garfunkel of Whitney Houston is.
Gospel in Nederland
Ook in Nederland leeft gospel, zowel in kerken als in populaire cultuur. Dat blijkt wel uit de
aandacht voor gospel op televisie, zoals in het muzikale televisieprogramma
Amazing Grace. Maar denk ook aan gevestigde artiesten als Giovanca Ostiana, Berget Lewis, Elvis E. en Dwight Dissels, die in televisieprogramma’s en op concertpodia te horen zijn. Daarnaast kent Nederland vele gospelkoren. Dagelijks en in het bijzonder op zondag klinkt gospel in vele kerken en daarbuiten. Een nieuwe video-installatie van Emma Lesuis toont gospel in Nederland in al haar diversiteit.
Partners
Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop kwam tot stand in samenwerking met tal van
partners en adviseurs, kerken, koren, artiesten en een klankbordgroep. Zonder de inzet van deze grote groep mensen had het museum deze tentoonstelling niet kunnen realiseren. Onontbeerlijk was de samenwerking met Samen Kerk in Nederland (SKIN), de landelijke koepelorganisatie van internationale kerkgemeenschappen en migrantenkerken in Nederland. Nederland telt zo’n miljoen christenen met een migratieachtergrond. Een groot deel hiervan heeft wortels in de ‘transatlantische’ driehoek van Suriname, het Caribisch deel van het koninkrijk der Nederlanden en de Afrikaanse westkust. De boodschap van struggle, hoop en bevrijding in gospelmuziek is onverminderd relevant voor deze gemeenschappen. Voorgangers en muzikanten vanuit deze kerken zijn dan ook vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van de tentoonstelling.
