UTRECHT – Het gaat financieel niet goed met TivoliVredenburg. De gemeente dekt tot 2017 de financiële tegenvallers, maar volgens de rekenkamer blijven ook daarna miljoentekorten bestaan. Wil TivoliVredenburg overleven dan zullen ambities flink moeten worden bijgesteld, adviseert de rekenkamer. De Utrechtse raad neemt deze maand een besluit over de toekomst van het muziekpaleis.
De Utrechtse rekenkamer legt in haar rapport ‘Een paleis voor de muziek’ alle problemen rond TivoliVredenburg bloot, financiële en bestuurlijke:
Financiën: forse overschrijdingen en (nog onbekende) tegenvallers
Bij de bouw gaat het al mis. Werden in 2006 de kosten voor de bouw en inrichting nog geraamd op 98,6 miljoen euro. In 2015 is het bedrag opgelopen tot 156 miljoen euro. De Utrechtse rekenkamer schat de nog ongedekte financiële risico’s voor de gemeente op tenminste 9,6 miljoen euro.
In het rapport wordt ook ingegaan op een aantal aanpassingen aan het gebouw, groot 2,8 miljoen euro. Zo waren er problemen met liften en de klimaatregeling, en werden er geluidslekken ontdekt tussen verschillende zalen. De kosten hiervoor zijn geraamd op zes ton. Begin juli werd bekendgemaakt dat het geluidslek tussen de zalen Ronda en Hertz is opgelost. Onduidelijk is nog wie hiervoor juridisch aansprakelijk is. Over het oplossen van het tweede geluidslek (tussen de zalen Hertz en Cloud Nine) en de financiële consequenties hiervan wordt nog nagedacht. Dit voorjaar viel een grote plafondplaat in de Grote Zaal naar beneden. De financiële consequenties hiervan zijn voor de gemeente ook nog niet bekend.
Bestuurlijke tekortkomingen
De Utrechtse rekenkamer stelt voorts dat het muziekpaleis de zaalcapaciteit nog niet voldoende weet te benutten. Per zaal is er gemiddeld drie keer per week een culturele activiteit. Krap twee keer per week wordt een zaalplaats bezet door een betalende bezoeker. Van de kosten per bezoeker subsidieert de gemeente 32 procent, wat kan oplopen tot 42 procent als de gemeente het exploitatietekort over 2015 dekt.
Ook zijn de consequenties van een groter en duurder gebouw onderschat. De rekenkamer roept de raad daarom op om aan TivoliVredenburg te vragen om de exploitatie sluitend te maken. De gemeente moet bepalen welke culturele prestaties zij verwacht en welk subsidiebedrag zij beschikbaar wil stellen.
De rekenkamer verwijt de gemeente ook onvoldoende regie. Zij had de leiding over de bouw van het muziekpaleis en de vorming van een nieuwe organisatie, voortkomend uit Muziekcentrum Vredenburg, Tivoli en Stichting Jazz Utrecht (SJU). Maar dit laatste liep volledig vast door onderlinge ruzies, stellen de onderzoekers.
Een commissie onder leiding van Carolien Gehrels, ex-wethouder cultuur in Amsterdam, bekijkt hoe de organisatie commercieel succesvoller kan worden. Het onderzoek moet mei volgend jaar klaar zijn.
Gemeente Utrecht: lessen voor de toekomst
De gemeente laat in haar reactie op het rapport van de rekenkamer weten hieruit lessen voor de toekomst te gaan trekken. ‘Het levert een bijdrage aan het toewerken naar een reguliere verhouding tussen de gemeente en cultureel ondernemer TivoliVredenburg, een verhouding zoals die ook met de andere culturele instellingen in de stad bestaat. Het rapport van de Rekenkamer Utrecht bevat ook lessen voor vergelijkbare (ver)bouwtrajecten in de stad’. Tegelijkertijd wijst het college op de complexe omstandigheden bij het tot stand komen van het gebouw en de nieuwe organisatie. Het heeft stad en inwoners een culturele instelling met een veelzijdige programmering (pop, klassiek én jazz) en veel potentie in een uniek gebouw opgeleverd. Dat dit een aanwinst is, wordt onderstreept door het grote aantal bezoekers en (inter)nationale waardering in de vorm van prijzen.
Het college onderschrijft de conclusie van de Rekenkamer over het optimaal benutten van het gebouw en het verwerven van extra inkomsten. In oktober 2015 is een evaluatie- en adviestraject gestart dat is gericht op de evaluatie van de exploitatie tot nu toe en de beoordeling van het nieuwe beleidsplan van TivoliVredenburg voor de cultuurnotaperiode 2017-2020. De door de Rekenkamer genoemde conclusies en aanbevelingen die aan een gezonde exploitatie kunnen bijdragen worden in dit traject meegenomen.
Het rapport van het onafhankelijke onderzoeks- en adviesteam moet bijdragen aan een reëel beeld van de haalbaarheid van de plannen voor 2017-2020 in relatie tot de beschikbare budgetten. Zo werkt het college met ingang van 2017 aan een reguliere (subsidie)verhouding tussen de gemeente en cultureel ondernemer TivoliVredenburg.
