Rivierontwikkelingen cruciaal voor ontwikkeling van Utrecht

Foto: Universiteit Utrecht

Promovenda Marieke van Dinter concludeert dat het landschap rond de Rijn bepalend was voor hoe de Romeinen aan de noordwestgrens van hun Rijk leefden, en beschrijft waarom hun verdedigingsforten zo dicht op elkaar stonden.

De Romeinen kwamen tijdens de noordelijke uitbreiding van hun rijk aan het begin van de eerste eeuw aan bij de Rijndelta. Uiteindelijk zijn ze hier gestrand. Vanaf 40 na Chr. bouwden ze een reeks van forten op de zuidoever van de Oude Rijn. Deze forten waren klein en stonden relatief dicht op elkaar. Lange tijd heeft men zich afgevraagd waarom dit verdedigingssysteem juist hier werd aangelegd en waarom het uiteindelijk zelfs de Limes – de noordwestgrens van het Romeinse Rijk – is gaan vormen.

Van Dinter onderzocht met behulp van geologische en archeologische gegevens hoe het landschap er in de Romeinse tijd uitzag, en waarom de forten zo dicht op elkaar lagen. Ze concludeert dat de oevers van de Oude Rijn een smalle, bewoonbare strook vormden in een verder onbegaanbaar veengebied. Vanuit dit veengebied mondden een aantal riviertjes uit op de Oude Rijn, die doorgaande, bevaarbare verbindingen vormden tussen de grote rivieren, en daarmee potentiele aanvalsroutes vormden voor de Germanen uit het Noorden.

De Romeinen bouwden tussen de forten nog wachtposten, om zo de hele rivier goed te kunnen overzien. Het militaire systeem is waarschijnlijk in eerste instantie gebouwd om een veilige transport-route te creƫren voor de aanvoer van troepen en materiaal voor de inval van Groot-Brittanniƫ in 43 na Chr., en pas aan het einde van de eerste eeuw omgevormd tot Limes.

In de Romeinse Tijd ontstonden ook de Hollandsche IJssel en de Lek, die ervoor zorgen dat er steeds minder water door de Oude Rijn ging stromen. Dit had invloed op de menselijke bewoningsgeschiedenis van het gebied rondom Utrecht. De rivierontwikkelingen lijken cruciaal te zijn geweest voor de ontwikkeling van Utrecht: van de locatie van een Romeins fort naar een middeleeuws kerkelijk centrum.

Cookieinstellingen