De Rekenkamer Utrecht heeft onderzoek gedaan naar het Uitvoeringsprogramma Energietransitie van de gemeente Utrecht. De rekenkamer constateert dat de gemeente onvoldoende een visie ontwikkelt, monitort, evalueert en projecten in het Uitvoeringsprogramma Energietransitie bijstelt. Hierdoor weet de gemeente onvoldoende wat de projecten opleveren.
Er zijn ook projecten waar dit goed gaat en waarvan geleerd kan worden.De gemeente wil Utrecht zo snel mogelijk klimaatneutraal maken. Dit betekent dat wat er in de stad gebeurt geen slechte gevolgen heeft voor de opwarming van de aarde. Hiervoor heeft de gemeente het Uitvoeringsprogramma Energietransitie opgezet. Het uitvoeringsprogramma bevat 50 à 60 projecten, waaraan de gemeente jaarlijks ongeveer € 5 miljoen besteedt.
De Rekenkamer Utrecht heeft een aantal concrete projecten uit dit uitvoeringsprogramma onderzocht. De Rekenkamer is van mening dat gemeente de keuze voor welke de projecten ze oppakt beter kan onderbouwen vanuit een samenhangende visie. Dat zou het Uitvoeringsprogramma Energietransitie inzichtelijker en effectiever maken. Er kan dan een duidelijkere afweging gemaakt worden over welke projecten naar verwachting wel en welke niet bijdragen aan de klimaatdoelen. Ook moet de gemeente beter evalueren en monitoren om inzicht te krijgen in de effecten. Daarmee kan de gemeente de aanpak verbeteren en bewuste keuzes maken om nieuwe projecten op te starten, lopende projecten aan te passen of projecten te beëindigen.
De rekenkamer ziet ook projecten in het Uitvoeringsprogramma die wel een goede onderbouwing hebben en voortdurend worden geëvalueerd en bijgesteld. De rekenkamer ziet aanwijzingen dat deze projectmatige manier van werken de effectiviteit van die projecten vergroot. Een voorbeeld hiervan is het project Zon op dak, dat verschillende doelgroepen stimuleert om zonnepanelen op hun dak te leggen. Op basis van feedback van bijvoorbeeld bedrijven wordt de aanpak aangepast zodat belemmeringen om zonnepanelen te nemen, worden weggenomen. Het is daardoor aannemelijk dat deze projecten bijdragen aan de klimaatdoelen van de gemeente.
De rekenkamer vraagt aan de gemeente om richting burgers beter duidelijk te maken wat de gemeente kan betekenen voor bewonersinitiatieven die zich richten op de energietransitie. Er zijn bewoners die uit zichzelf aan de slag gaan met de energietransitie en een bewonersinitiatief starten. Een deel van deze bewonersinitiatieven ontvangt naar tevredenheid ondersteuning van de gemeente. Dat zijn bijvoorbeeld adviezen en subsidies om ideeën uit te werken voor verduurzaming van de huizen in hun buurt. Bewonersinitiatieven geven echter aan dat zij in de praktijk soms verregaande ondersteuning nodig hebben, die de gemeente op dit moment niet biedt.
