Double Act is de eerste belangrijke tentoonstelling in Europa waarin de Kramlich Collection te zien zal zijn. Hoogtepunten uit de eigen collectie 17de-eeuwse schilderijen van het Centraal Museum worden naast hedendaagse mediakunstwerken van over de hele wereld getoond.
Double Act brengt twee collecties samen die zowel in tijd als gebruik van media eeuwen uit elkaar liggen. De tentoonstelling verkent universele sociale thema’s en de condition humaine door adembenemende video-installaties uit de internationaal gerenommeerde kunstverzameling van Pamela en Richard Kramlich te presenteren naast hoogtepunten van de 17de-eeuwse schilderkunst uit de eigen collectie. De combinatie van werken van hedendaagse kunstenaars zoals Bill Viola, Marina Abramović, Bruce Nauman en Steve McQueen met schilderijen van onder meer Hendrick Goltzius, Paulus en Johannes Moreelse en de Utrechtse caravaggist Dirck van Baburen maakt van Double Act een ode aan de kracht van de verbeelding. Het publiek wordt uitgedaagd de kunstwerken te ervaren op een manier die het gebruikte medium overstijgt. De tentoonstelling toont overeenkomsten in beeldtechnieken in verf en video, zoals de manier waarop licht-donker effecten worden ingezet. Tegelijkertijd laat Double Act zien hoe kunstenaars door de eeuwen heen met hun werk reflecteren op terugkerende sociale thema’s zoals imperialisme, oorlog en emancipatie.
Het is voor het eerst dat de Kramlich Collection op dergelijke grootse schaal buiten de VS wordt gepresenteerd. Double Act is te zien van 8 oktober 2022 tot en met 15 januari 2023 en is samengesteld door Bart Rutten, artistiek directeur van het Centraal Museum. Bart Rutten: ‘Ik heb er altijd van gedroomd om onze oude meesters samen te brengen met hedendaagse videokunst. Dankzij de samenwerking met de Kramlichs is deze droom eindelijk uitgekomen.’ Pamela Kramlich voegt hieraan toe: ‘Voor mij spelen videokunstenaars een belangrijke rol in de lange kunstgeschiedenis. Ze reageren op zaken die vandaag de dag aan de orde zijn en onderzoeken de menselijke conditie.’
Een mooi voorbeeld uit de tentoonstelling is het iconische Art Must be Beautiful, Artist Must be Beautiful (1975) van Marina Abramović. In het videowerk borstelt de kunstenaar haar haren tot het zichtbaar pijn doet, terwijl ze voortdurend de titel van het werk herhaalt. De video wordt getoond naast weelderige 17de-eeuwse schilderijen van Van Honthorst en Van Bronchorst waarop vrouwen schalks en wulps zijn afgebeeld. Dit contrast versterkt het verzet van Abramović tegen de male gaze in de geschiedenis van de kunst en hoe vrouwelijke schoonheid wordt geportretteerd.
Een andere combinatie is de ambitieuze video-installatie The Enclave (2013) van Richard Mosse naast het schilderij Slapende Mars (1629) van Hendrick ter Brugghen. De installatie van Mosse bestaat uit zes projecties waarop soldaten in Oost-Congo te zien zijn, wachtend maar klaar voor de strijd. Het werk benadrukt de voortdurende dreiging en schrijnende omstandigheden van een eindeloos voortslepende oorlog. Het schilderij van Ter Brugghen beeldt de god van de oorlog op eenzelfde manier uit: als een slapende soldaat die voor de zekerheid zijn hand om zijn zwaard geklemd houdt. Het is een allegorische voorstelling van de korte periode van vrede tussen de Nederlanden en Spanje tijdens de 80-jarige oorlog. Het schilderij toont het uitputtende effect van oorlog op een maatschappij en de kwetsbaarheid van vrede die elk moment weer kan omslaan in oorlog.
Andere belangrijke werken uit de Kramlich Collection die deel uitmaken van de tentoonstelling zijn Raw Material – OK, OK, OK (1990) van Bruce Nauman, The Crossing
(1996) van Bill Viola, Returning a Sound (2004) van Allora & Calzadilla en Just Above My Head (1996) en Lynching Tree (2013) van Steve McQueen. Ook omvat de tentoonstelling de installatie Expecting (2001-2014) van Pipilotti Rist en werken van Roelant Saverij en Jan van Scorel uit de collectie van het Centraal Museum. Ook zijn twee 17de-eeuwse schilderijen van Hendrick ter Brugghen te leen van het Rijksmuseum.
Publicatie in samenwerking met ILFU
Samenhangend met deze tentoonstelling hebben het Centraal Museum en ILFU International Literature Festival Utrecht een aantal Nederlandse en buitenlandse auteurs gevraagd om verhalen en gedichten te schrijven die op een associatieve manier onderzoeken hoe de werken in Double Act zich tot elkaar verhouden. Onder de auteurs bevinden zich Nobelprijswinnaar Louise Glück en Marieke Lucas Rijneveld, winnaar van de Booker Prize.
De Kramlich Collection
Met meer dan tweehonderd film- en videowerken en media-installaties vanaf de jaren zestig tot nu, is de Kramlich Collection een van de meest invloedrijke particuliere collecties van mediakunst ter wereld. Pamela en Richard Kramlich behoren tot de eerste verzamelaars die zich eind jaren tachtig richtten op ‘nieuwe media’ kunst. In de decennia daarna hebben ze hun steun verleend aan mediakunst wat betreft behoud, conservering en educatie door samen te werken met grote kunstinstellingen op het gebied van bruiklenen, waaronder het Matters in Media Art initiatief.
Inmiddels bevat de collectie baanbrekende werken van kunstenaars uit de hele wereld, die door innovatie en de risico’s die ze durven te nemen het vakgebied blijven ontwikkelen. De alsmaar groeiende collectie drijft op de toewijding van Pamela en Richard Kramlich om kunstenaars te steunen die met hun werk hedendaagse culturele kwesties en sociale thema’s weerspiegelen.
