Fabrieksmodellen, zelfbouwlocomotieven, stokoud speelgoed en zeldzame verzamelobjecten. In het Modellenmagazijn in het Spoorwegmuseum krijgt de unieke collectie modeltreinen een nieuwe plek. Achter ieder model schuilt wel een verhaal, het Modellenmagazijn laat je op speelse wijze kennis maken met de bouwers en hun verhalen. Op woensdag 4 juli wordt de nieuwe permanente presentatie feestelijk geopend, vanaf 5 juli is het Modellenmagazijn open voor publiek.
Het Spoorwegmuseum bezit naar schatting zo’n 800 modeltreinen waarvan een groot deel een plek krijgt in het Modellenmagazijn. Je maakt in het magazijn kennis met de mensen achter de modellen: de bouwers, bedenkers, bezitters en beginners. Zij representeren de verschillende soorten modellen die het museum bezit. Via deze ‘locomotypen’, zoals het museum ze heeft genoemd, maak je kennis met de verhalen achter de modellen.
De ‘bouwers’ zijn verantwoordelijk voor de absolute topmodellen van het museum. De met de hand gemaakte zelfbouwmodellen benaderen de werkelijkheid tot in precisie. Vooral de modellen van C.J Honig merkt het museum aan als topstukken. Honig werkte in de jaren 30 van de vorige eeuw als machinist bij de spoorwegen. Bij wijze van tijdverdrijf bouwde hij een minutieus schaalmodel van stoomlocomotief 183 van de Staatsspoorwegen en een ruim 2 meter lang model van locomotief 3900. Het werk pakte zo goed uit, dat hij beide modellen aan het Spoorwegmuseum kon verkopen. Na zijn pensionering ging hij als modelbouwer bij het Spoorwegmuseum aan de slag, waarbij hij ‘in rusteloos werken’ een model van locomotief ‘Boerhave’ maakte. Zijn absolute topstuk is het model van stoomlocomotief 31 van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorwegmaatschappij (NBDS), de ‘Blauwe Brabander’ op schaal 1:10.
Voor het eerst wordt ook de unieke speelgoedcollectie van het Spoorwegmuseum tentoongesteld. Het museum verzamelt al lange tijd allerlei treinenspeelgoed, maar toonde deze collectie nog nooit aan het publiek. Te zien zijn houten treinen, uurwerktreintjes die met een sleutel moesten worden opgewonden, elektrische speelgoedtreinen, miniatuurlocomotieven die echt op stoom konden rijden, Legotreinen, blikken speelgoed en nog veel meer. Topstuk is de oudste houten speelgoedtrein van het Europese continent. De trein met een lengte van maar liefst vier meter kwam in 1928 in de collectie toen de 100-jarige eigenaresse de trein aan het museum schonk. Het stuk speelgoed was omstreeks 1850 speciaal voor haar kinderen gemaakt in een werkplaats van de spoorwegen. Dat die trein voor Frederika Wilhelmina Conrad werd gemaakt, was geen toeval. Mevrouw Conrad was namelijk de dochter van de eerste Ingenieur-directeur van de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij, de voorloper van NS.
Een ander zeldzaam object is de Vulcantrein uit ca 1845. Het handbeschilderde tinnen speelgoedtreintje is samengesteld uit stoomlocomotief ‘Vulcan’ met 5 rijtuigen. De reizigers zijn als platte tinnen figuurtjes op en in het treintje gesoldeerd. Vanwege de zachtheid van tin zijn slechts zeer weinig van dit soort vroege speelgoedtreintjes bewaard gebleven. Het stokoude speelgoedtreintje is met dank aan de Vrienden van het Spoorwegmuseum gerestaureerd, kijk naar het filmpje hoe dit ging.
Het Modellenmagazijn toont ook een zeer bijzondere verzameling miniatuurtreintjes. In 1911 begon de toen 10-jarige George Timperley uit ’s Graveland samen met zijn vier broers met het bouwen van miniatuurtreintjes van luciferdoosjes, hout en karton. De in totaal 150 locomotieven en 30 rijtuigen vormden een natuurgetrouwe weergave van het spoorwegmaterieel dat op dat moment bij de verschillende spoorwegmaatschappijen van Nederland in dienst waren. Hoewel er zeker tien jaar lang intensief met deze modelletjes is gespeeld, slaagden de broers er in hun zelfgebouwde wagenpark telkens weer netjes te herstellen. Met als gevolg dat de door de broers gemaakte verzameling in 1993 in vrijwel ongeschonden staat uit de nalatenschap van George Timperley aan het Spoorwegmuseum kon worden geschonken. Nu voor het eerst te zien in het Modellenmagazijn.
Modellen kunnen een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van het materieel dat uiteindelijk op het spoor verschijnt. Zo kunnen ingenieurs modellen gebruiken om testen uit te voeren waarmee ze bijvoorbeeld informatie krijgen over de luchtweerstand. Of vormgevers laten modellen maken om vorm en kleur te tonen. Fabrikanten van treinen maken modellen om potentiële kopers te interesseren en leerlingen van treinwerkplaatsen bouwen modellen om de fijne kneepjes van het vak te leren. Het Spoorwegmuseum heeft op deze manier een aantal zeer bijzondere treinmodellen in de collectie gekregen, sommige zijn niet verder gekomen dan de tekentafel en nooit daadwerkelijk uitgevoerd.
De categorie ‘Bezitters’ gaat over de verzamelaars die zich richten op speelgoedtreinen en realistische modellen. Heel populair onder de verzamelaars zijn de natuurgetrouwe modellen in schaal 1:87, ook wel Half Nul (H0) genoemd. De bekende fabrikanten als Märklin, Fleischmann, Roco en in Nederland Artitec en Philotrain spelen hierop in. In het Modellenmagazijn een klein overzicht hiervan.
