Zondag 8 april opent de tentoonstelling Utrecht op film in het Utrechts Archief. In de tentoonstelling worden filmbeelden van Utrecht vertoond van 1920 tot 1980.
De oudste films over Utrecht in de collectie van het Utrechts Archief zijn al gemaakt in de jaren 20: zwart/wit filmbeeld dat de schoonheid van de stad vastlegt ter promotie voor toeristen. En ook van Utrecht rond de Tweede Wereldoorlog bestaat er – schaars – filmmateriaal. Tijdens de bezetting werd er bijna niet buiten gefilmd, dat was namelijk riskant en film was schaars. Men bewaarde de films voor de Bevrijding. Toch vond het Utrechts Archief beelden van de oorlogsschade van het Engelse bombardement van 13 oktober 1944.
Het dagelijks leven in Utrechtse wijken veranderde in de loop van de twintigste eeuw enorm. Toch bleven sommige elementen hetzelfde, zoals elkaar ontmoeten op straat. In de films spelen kinderen nog volop buiten, de straat is nog een wei en dient nog niet als parkeerplaats voor auto’s. Dit leverde mooie en vrolijke beelden op van hoe het straatleven van de gewone Utrechter eruit ziet.
Tussen 1965 en 1985 verandert Utrecht ingrijpend. Op beelden van Utrecht in de jaren ’60 valt op dat er nog overal auto’s rijden in het centrum. De Stationswijk en het Jaarbeursgebouw op het Vredenburg bepalen de aanblik van Utrecht. Maar dit verandert snel. Het hele stationsgebied gaat op de schop. Een gedeelte van de singel wordt gedempt. Gelukkig staan bij al deze veranderingen professionele filmers en amateurs klaar om ze vast te leggen op film.
Film was in het begin van de 20e eeuw een nieuw medium en werd daarom ingezet ter promotie van bedrijven. In de jaren 30 werd het maken van een bedrijfsfilm steeds populairder, bedoeld als introductie voor nieuwe collega’s of promotie voor het brede publiek. Ook veel grote Utrechtse bedrijven lieten zo’n film maken, zoals DEMKA, het Gemeentelijk Energie- en Vervoerbedrijf Utrecht (G.E.V.U) en bouwbedrijf Bredero. Het GEVU liet in deze films bijvoorbeeld zien wat je allemaal in huis kon doen met een goede stroomvoorziening.
De tijd dat geschiedenis zich beperkte tot wat op vergeeld papier geschreven stond, is zelf al lang historie geworden. Met de komst van fotografie en film kregen historici het verleden in een nieuwe dimensie aangereikt. Voor het eerst was men niet meer afhankelijk van schriftelijke, getekende en gedrukte bronnen, maar kon het verleden beleefd worden via (bewegend) beeld. Je kon met eigen ogen zien hoe het leven van de filmers er vroeger uitzag. Audiovisueel materiaal is daarom een belangrijke bron voor bestudering van het verleden. Maar het is ook erg kwetsbaar en moet goed bewaard worden. Vanaf 2005 is Het Utrechts Archief actief als centraal expertisecentrum binnen de provincie Utrecht om te helpen bij en te adviseren over het verwerven, ontsluiten en behouden van film. Met een gekoeld depots, technische apparatuur en vakkennis biedt Het Utrechts Archief een verantwoord onderkomen voor allerlei soorten films.
