UTRECHT – Onlangs was Dorit Rabinyan in Nederland. De Joods-Israëlische schrijfster haalde in 2016 met haar boek Gadeer chaja – het verhaal over een ‘verboden’ liefde tussen de Joods-Israëlische studente Liat en een Palestijnse kunstenaar en kinderboekenschrijver – het wereldnieuws. Van de Israëlische minister van Onderwijs, Naftali Bennett, mocht het niet op de literatuurlijst van middelbare scholen staan. Dankzij vertaler Ruben Verhasselt kunnen Nederlandse lezers probleemloos kennisnemen van het ‘verboden’ verhaal.
In 2002 verbleef Rabinyan in New York en daar leerde ze de Palestijnse kunstenaar en kinderboekenschrijver Hassan Hourani (1974-2003) kennen. Ze raakten hartstochtelijk bevriend en toen Hourani in augustus 2003 omkwam. Rabinyan, diep geraakt door de dood van Hourani, heeft er lang over gedaan het verhaal om te zetten in een roman. In 2008 kreeg ze al een aanmoedigingsprijs voor de publicatie van de roman die toen nog de werktitel Kapit sjel jam (‘Een theelepeltje zee’) droeg. In 2014 kwam het boek uit onder de titel Gadeer chaja (‘Levende heining’). Het werd in 2015 bekroond met de prestigieuze Bernsteinprijs.
Gadeer chaja is het meeslepende verhaal van een ‘verboden’ liefde tussen de Joods-Israëlische ik-persoon Liat Binjamini (29) en de Palestijnse kunstenaar Hilmi Nasr in het koude New York, vanaf het najaar van 2002. Liat houdt de relatie geheim voor haar ouders in Israël. Voor haar is de relatie bij voorbaat tijdelijk, want in mei 2003 gaat ze terug naar Israël en daar is de liefde tussen haar en Hilmi onmogelijk. Tussen hen in staat een ‘hek’ of ‘muur’. Niet alleen metaforisch, ook tastbaar: de Afscheidingsmuur of Apartheidsmuur wordt in hoog tempo gebouwd. De naïeve Liat had zich hierbij een verplaatsbaar ‘hek’ voorgesteld en zag in haar fantasie zelfs een haag van vijgencactussen voor zich: een levende heining. Ook als Hilmi voor vakantie naar Ramallah komt, is hem niet toegestaan Israël binnen te reizen. Clandestien doet hij dat toch – hij droomt ervan de zee te zien – maar het loopt slecht af. Hij kan niet zwemmen, en als een neef in zee in moeilijkheden raakt, doet hij een reddingspoging en verdrinkt, net als Hassan Hourani op 6 augustus 2003 voor de kust van Jaffa.
Rabinyans boek kwam begin 2016 wereldwijd in het nieuws toen de Israëlische minister van Onderwijs, Naftali Bennett, zich bemoeide met de literatuurlijst op middelbare scholen. Het boek mocht niet op de lijst, met als argument dat ‘jonge adolescenten de neiging hebben te romantiseren en in veel gevallen niet beschikken over de systemische visie die overwegingen meeneemt aangaande het behoud van de volksidentiteit en de betekenis van assimilatie’. (Zie: Anshel Pfeffer, ‘What We Really Mean When We Talk About the Threat of Assimilation’, Haaretz, 2 januari 2016.)
De Nederlandse vertaling verscheen oktober 2016 onder de titel Grensleven bij Atlas Contact. Ook jonge adolescenten die in hun naïviteit denken dat liefde alles overwint en zich bij hun partnerkeuze niet bekommeren om het behoud van de volksidentiteit, kunnen het nu lezen in het Nederlands. Geen Israëlische minister die er wat aan doet. (Ruben Verhasselt, ‘Verboden liefde’, De Brug, jrg. 26, nr. 100, april 2016).
