Een stad waar je schaduw en gezond buitenwater vindt bij hitte en droogte. Een stad waar kelders droog en wegen toegankelijk blijven, ook als het extreem hard regent. Een stad met groene daken, groene gevels en groene straten die hitte en regen opvangt, regenwater vasthoudt en gebruikt voor bomen en planten. Dit zijn enkele doelen uit de Visie Klimaatadaptatie die de gemeente Utrecht heeft vrijgegeven voor inspraak. Daarin staan de maatregelen die nodig zijn om Utrecht voor te bereiden op extreem weer door klimaatverandering.
“Utrecht doet veel om de snelheid waarmee het klimaat verandert af te remmen”, aldus wethouder Kees Diepeveen van Openbare ruimte. “Maar heftige regenbuien en extreme droogte of langere hittegolven komen nu al vaker voor. Daarom moeten we onze straten, pleinen, gebouwen en tuinen zo aanpassen dat Utrecht een aangename en veilige stad blijft om in te wonen, werken en verblijven. Met deze visie hebben we een aanpak om er met elkaar voor te zorgen dat de effecten van klimaatverandering op mensen, dieren en planten niet leiden tot onomkeerbare schade.”
De gemeente wil dat Utrecht bij elk weertype voor iedereen gezond, veilig en toegankelijk blijft. Enkele ambities uit de Visie Klimaatadaptatie:
– Beperken van het stedelijk hitte-eilandeffect met behulp van meer groen.
– Een groene, koele plek van minstens 200 m2 in de openbare ruimte binnen 200 meter van elk gebouw.
– Op de belangrijkste looproutes (bijvoorbeeld van en naar het station) is er op het heetst van de dag voldoende schaduw.
– De openbare ruimte is zo ingericht dat zelfs buien die maar eens per 100 jaar voorkomen geen schade aanrichten aan panden en niet zorgen voor afgesloten wegen.
– Van de stad wordt een soort spons gemaakt, zodat bomen en ander groen ook in droge periodes voldoende water hebben.
Om deze ambities te bereiken zijn de Utrechtse kwetsbaarheden en risico’s in kaart gebracht voor de thema’s hitte, wateroverlast, droogte, overstroming en biodiversiteit. De uitkomsten zijn onderverdeeld in de categorieën prioriteit, niet urgent en acceptabel. Voor de locaties in de categorie ‘prioriteit’ zoekt de gemeente de komende jaren uit hoe snel welke maatregelen nodig zijn. Op niet-urgente locaties worden de benodigde aanpassingen zoveel mogelijk uitgevoerd tijdens de zogeheten ‘natuurlijke momenten’, dus in combinatie met verkeersprojecten, rioolvervanging, bouwprojecten en de energietransitie. Nieuwbouw- en herinrichtingsprojecten moeten voortaan klimaatbestendig worden uitgevoerd. Ook inwoners kunnen hun eigen natuurlijke momenten (verbouwing, groot onderhoud, herinrichting tuin) gebruiken om de eigen omgeving klimaatbestendiger te maken.
Tegelijkertijd is de Visie Water en Riolering vrijgegeven voor inspraak. De visies gaan hand in hand. Het beleid en beheer van riolering, oppervlakte- en grondwater levert een belangrijke bijdrage aan een klimaatbestendig Utrecht. Ook staat in de Visie Water en Riolering beschreven hoe de gemeente omgaat met de grote vervangingsopgave van de riolering die in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw is aangelegd: de jaarlijkse vervanging van het riool wordt opgevoerd van 5 naar 18 kilometer per jaar.
De huidige riolering bestaat over het algemeen uit één buis waarin afvalwater en regenwater samen naar de zuivering worden afgevoerd. Bij de aanleg van nieuwe riolering zorgen we ervoor dat alleen het afvalwater naar de waterzuivering gaat. Het schone regenwater vangen we bij voorkeur apart op in regentonnen, op groene daken of in de bodem. Zo kan het groen hiervan profiteren en voeren we regenwater niet meer onnodig af naar de rioolwaterzuivering. Soms lukt het vasthouden van regenwater alleen als we voor het regenwater nog aparte riolen aanleggen, die het regenwater infiltreren of afvoeren naar oppervlaktewater. Tot 2050 vervangt de gemeente bijna 500 kilometer aan bestaande riolering, waarbij naoorlogse wijken zoals Kanaleneiland, Overvecht en Hoograven als eerste aan de beurt zijn.
Het totale plaatje is een investering van bijna 1 miljard euro, waarvan ongeveer een kwart gereserveerd is om het water- en rioleringssysteem klaar te maken voor het klimaat van de toekomst. Daarnaast bevat de Visie Water en Riolering nieuwe, ambitieuze doelstellingen om de kwaliteit van het oppervlaktewater geschikt te houden voor mensen, dieren en planten.
Utrecht gereed maken voor het veranderende klimaat is een opgave voor de gehele stad. Kees Diepeveen: “40 procent van de ruimte in de stad is in handen van de gemeente. De overige 60 procent is in bezit van bewoners, bedrijven en organisaties. Daarom is het belangrijk dat we samen aan de slag gaan.” Op www.utrecht.nl/klimaatbestendig kan iedereen zelf kijken hoe de eigen straat of buurt ervoor staat wat betreft hitte, wateroverlast, droogte, overstroming en biodiversiteit. Hier staat ook aangeven wat mensen zelf kunnen doen om de eigen omgeving voor te bereiden op extreem weer. De gemeente helpt hierbij. Bijvoorbeeld met een subsidie voor een groen dak, door bakfietsen en aanhangers te lenen aan inwoners die een geveltuin aan willen leggen of door op locatie tuintegels op te halen als Utrechters deze vervangen voor gras of planten.
Van 17 juni tot 29 juli kunnen inwoners, ondernemers en organisaties de gemeente laten weten wat zij van de visies vinden en wat zij nodig hebben om bij te dragen. De Visie Klimaatadaptatie is te vinden op www.utrecht.nl/klimaatbestendig. De Visie Water en Riolering is te vinden op www.utrecht.nl/waterenriolering. De reacties verwerken we. Daarna worden de aangepaste versies van beide visies in het najaar ter besluitvorming voorgelegd aan de Raad.
