Tijdens het weekend van 22 en 23 oktober wordt er op Lunet 1 zestig jaar terug gegaan in de tijd. In dat weekend wordt stil gestaan bij de Cuba-crisis in 1962: dé climax van de Koude Oorlog (van ruwweg 1945-1991).
Het programma op Lunet 1 is onderdeel van een landelijk programma, nu voor het eerst georganiseerd door de Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog. Door veel bijzondere militaire en civiele gebouwen, plekken en musea, waar onder de Nationale Commandobunker op Lunet 1, tegelijk open te stellen, kunnen de verhalen van de Koude Oorlog op locatie worden verteld aan een breed publiek.
Lunet 1, onderdeel van de Hollandse Waterlinie, ligt in Maarschalkerweerd. NOS-verslaggever Kees van Dam opent het Koude Oorlog Weekend op zaterdag om 10.30 uur. Bekijk het volledige programma van dat weekend in Utrecht op de website.
De Nationale Commandobunker voor de BB (Bescherming Bevolking), in 1955 gevestigd in de linker flankazemat van Lunet 1 in Utrecht, speelde in die tijd een bijzondere rol. De BB werd in 1952 opgericht om hulp te verlenen in een oorlogssituatie die tijdens de Koude Oorlog soms heel dichtbij leek. Brandweerploegen, medische hulpdiensten en een reddingsdienst moesten in actie komen na bombardementen en zelfs na een atoomaanval.
De commandocentrum maakte eerst gebruik van de 19e-eeuwse onderdelen van het kleine Waterliniefort. De oorlogs- en atoomdreiging was echter zodanig toegenomen dat huisvesting niet meer voldeed. Utrecht bleek de ideale locatie te zijn omdat het een centrale ligging heeft en omdat defensie er een nieuwe telefooncentrale ging bouwen.
In de loop van de vijftiger jaren werd de dreiging van een kernoorlog zo groot dat de BB over nucleair beveiligde commandoposten zou moeten beschikken. Lunet 1 voldeed niet aan deze eis en dus werd in 1960 de opdracht gegeven om een nieuwe betonnen commandopost te bouwen. Een nieuwe grote betonnen bunker is in 1960 gebouwd, onzichtbaar onder een aardedekking en tijdens het Koude Oorlog Weekend open voor publiek.
Gevarieerd programma op Lunet 1 en in de bunker
Op zaterdag 22 en zondag 23 oktober zijn er diverse activiteiten om bekendheid te geven aan de bijzondere functie en de tijd van de Koude oorlog. Dit gebeurt met:
-Rondleidingen door de gangen van de Commandobunker en andere tot de verbeelding
sprekende ruimtes op en rond het fort, met de zender die nog altijd actief is
-Kleine tentoonstelling en lezingen
-Re-enactors die dat weekend in militaire outfits het verhaal van herdenken vertellen en
verbeelden
-Militaire voertuigen en spannende verhalen
En om de periode van de jaren ’60 nog meer terug te halen, verzorgen de huidige gebruikers van de Lunet, BUI (Bevordering Utrechtse Improvisatie) en Grounded, verschillende activiteiten. Ze nemen u mee terug in de tijd met: Vergeten Groenten en recepten uit die tijd – de Ossie-augurk en de US burger (nu vega). En verder:
-Hapjes en geuren – Koude Oorlog en warme happen
-Muziek die toen en nu verbindt: jaren ’80 synthesizers en politiek engagement (‘Voordat de bom valt’), maar dan met een moderne blik
-Een auditieve tour door de verhalen van de Commandobunker: nieuwe makers die de
geschiedenis een klank geven
De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Herhaaldelijk deden zich tijdens de Koude Oorlog momenten voor waarbij de vrees rees dat plaatselijke conflicten en confrontaties konden escaleren tot een Derde Wereldoorlog, zoals de Koreaanse Oorlog die uitbrak in 1950, de Hongaarse Opstand in 1956 en de Cubacrisis in 1962.
Het is ruim drie decennia geleden dat de Koude Oorlog tot een abrupt einde kwam. Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie (1991) verdween ook de herinnering aan een tijdperk, dat voornamelijk in het teken stond van de constante dreiging van een alles omvattende nucleaire oorlog.
Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog en de talloze vrijwilligers die zich inzetten om Koude Oorlog erfgoed te behouden, namen in het voorjaar van 2021 het initiatief voor dit unieke weekend. Hoewel het idee en initiatief van ver voor de Russische aanval op Oekraïne stammen, bevinden we ons ook nu in een periode in de geschiedenis waar de dreiging van een mondiaal conflict de krantenkoppen bepaalt.
Ontwikkeling Lunettenpark
Gemeente Utrecht faciliteert de organisatie van dit eerste Koude Oorlog Weekend op Lunet 1. De gemeente is bezig om van het Lunettenpark, met daarin Lunet I en II, een park te maken waarin de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de forten centraal staan. De forten worden opgeknapt en bereikbaar gemaakt voor iedereen. Dit maakt deel uit van een bredere ontwikkeling in Maarschalkerweerd. Samen met Amelisweerd wordt Maarschalkerweerd een groot parklandschap waar Utrechters en bezoekers kunnen ontspannen en sporten in een aantrekkelijke groene omgeving. In het gebied liggen onder andere de Sportcampus en de Vier Lunetten (forten) van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De ontwikkeling van het Lunettenpark komt mede tot stand in samenwerking met de Provincie Utrecht, programma Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Praktische informatie
Lunet 1 is open zaterdag 22 en zondag 23 oktober a.s. van 10.00 – 16.00 u en is gratis toegankelijk. Dit project is tot stand gekomen in samenwerking met Gemeente Utrecht, Utrecht marketing, Provincie Utrecht, Hollandse Waterlinies, en Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog. Een landelijk overzicht van deelnemende plekken en organisaties:
www.erfgoedkoudeoorlog.nl/evenementen en www.koudeoorlog.nl
