Dit jaar is het 900 jaar geleden dat de bewoners van Dorestad (nu Wijk bij Duurstede) de Kromme Rijn afdamden. Daarmee werd een begin gemaakt met waterbeheer in ons gebied. Reden voor de Historische Vereniging om een reeks van activiteiten te organiseren rondom dit thema. Te beginnen met een lezing op 22 februari door voorzitter Gerda Oskam.
Ook is van maart tot en met november een tentoonstelling te zien over de geschiedenis van ons waterbeheer in de Broederschapshuisjes in Vleuten. In de zomermaanden (vanaf 11 juni tot en met 3 september) organiseert de Historische Vereniging fietstochten tussen Vleuten en het Paardenveld (Utrecht) langs historische wateren. Op 17 juni is er een lezing van Guus Borger over de dam bij Klaphek (1285) en het zomernummer van het tijdschrift Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering zal in het teken staan van waterbeheer. Voorzitter Gerda Oskam: “Water speelt al eeuwen een belangrijke rol in ons gebied en is heel bepalend voor de inrichting van ons gebied. Met dit thema laten we belangstellenden graag zien hoe het water in deze streek zijn beloop heeft gehad.”
Vanaf 1122 gingen inwoners het waterbeheer naar eigen hand zetten. Toen werd de hoofdloop van de Oude Rijn afgesloten bij Wijk bij Duurstede. Daardoor nam de hoeveelheid water door de Lek toe en in de Oude Rijn af. Dat leidde tot ontginningen in ons gebied en het graven van afwateringsvlieten en –weteringen, zoals de Vleutense Wetering en de Heijcop. Bij peilverschillen werden dammen of overtooms aangelegd, zoals bij de Stadsdam en de Heldam. Op een kruispunt van watergangen ontstonden ridderhofstedes, zoals de Ham en de Engh.
Vanaf de 13e eeuw werden waterschappen opgericht om financiering, beheer en onderhoud te regelen. Het huidige Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is de erfopvolger van deze historische waterschappen.
De watergangen werden eeuwenlang gebruikt voor het vervoer van de opbrengst van agrarische bedrijven naar het Paardenveld in Utrecht. Voor het personenvervoer tussen Utrecht, Woerden en Leiden werd in 1665 de Leidse Rijn gegraven.
Water is nog altijd bepalend voor ons gebied. Dat zien we niet alleen in de naamgeving, maar ook in de ruimtelijke ordening. Bij de inrichting van Leidsche Rijn is rekening gehouden met de oude waterstructuren. Bovendien is de waterberging in dit gebied uniek voor Nederland.
