Hoe werken grenzen? En, bepalen grenzen het leven van mensen die in een grenszone wonen? Dit gaat een consortium onder leiding van oudhistoricus en archeoloog dr. Saskia Stevens onderzoeken dankzij een beurs van 4,1 miljoen euro vanuit de Nationale Wetenschapsagenda. Zij kijken bij de beantwoording van deze vragen naar de bekendste en wellicht oudste grens in de geschiedenis: de limes, de grens van het Romeinse Rijk die dwars door Nederland liep.
Dankzij deze grote subsidie kan het team van Stevens de Romeinse grens in een nieuw perspectief plaatsen. Uniek in dit project is de integratie van inzichten uit de geesteswetenschappen, de exacte wetenschappen en de archeologie. “Daardoor kunnen we ook verder innoveren” licht Stevens toe.
“Zo zal archeoloog dr. Gertjan Plets de nieuwste methoden uit de ecologische genetica (eDNA) toepassen om ons een beter inzicht te geven in eetpatronen en ziektes in de oudheid. Zoals rioolmetingen tegenwoordig gebruikt worden bij het opsporen van corona virusdeeltjes kunnen we nu ook oude genetische sporen in de bodem documenteren om de bevolkingsdynamiek in de oudheid in kaart te brengen. Dit is niet enkel revolutionair in Europa, maar wereldwijd.”
Daarnaast zullen kunsthistoricus prof. dr. Koen Ottenheym en cultuurhistoricus prof. dr. Jaap Verheul onderzoeken hoe onze obsessie met Romeinen en Bataven gedurende de afgelopen 500 jaar heeft bijgedragen aan ons begrip van grenzen en culturen. Samen met een gedetailleerd archeologisch beeld kan deze kritische blik op de selectieve herinnering aan het erfgoed van de oudheid ons helpen het publiek profiel van de limes als nieuwste werelderfgoedsite in Nederland te verstevigen.
De Universiteit Utrecht staat niet alleen voor deze uitdaging. In het onderzoek zal het publiek een belangrijke rol spelen, zowel bij het opsporen van vondsten als bij de outreach: er zijn bijvoorbeeld plannen voor een documentairereeks voor televisie en er komt een nationale tentoonstelling. Ook is er nauwe samenwerking met exacte wetenschappers van de VU Amsterdam en Wageningen Universiteit om de menselijke mobiliteit in het verleden te reconstrueren. Archeologen van de Saxion Hogeschool en het citizen science PAN project van de VU Amsterdam gaan de archeologie van het grenslandschap gedetailleerd in kaart brengen. En in samenwerking met het Nijmegen Centre for Border Research van de Radboud Universiteit wordt onderzocht wat de nalatenschap en interpretatie is van de Romeinse tijd voor ons hedendaagse denken over territoria, grenzen en migratie.
