Bij het Meldpunt Archeologie van Landschap Erfgoed Utrecht is onlangs de vondst een een gouden liefdesring uit de Middeleeuwen gemeld. Een dergelijke ring is nog niet eerder in Nederland gevonden.
Het gaat om een ‘black letter posy ring’ gemaakt in de periode 1375-1550. Een soort liefdespoëziering met een dichtregel of motto in gotisch schrift dat voornamelijk in Engeland werd gemaakt en gebruikt. De teksten die in deze ringen werden gegraveerd waren vaak lieve teksten – in het genre ‘denk aan mij’, ‘vergeet niet wie je lief hebt’ of ‘ik houd alleen van jou’ – maar soms kom je grappige, cynische of meer cryptische teksten tegen. De nu gevonden ring valt zonder meer in die laatste categorie en is zelfs zo cryptisch te noemen dat niet zeker is of het raadsel van deze liefdesring, zelfs na gedegen onderzoek, opgelost gaat worden.
Aan de binnenzijde van de ring staan letters gegraveerd met daarboven liggende afkortingsstreepjes. Zoals gebruikelijk vanaf het + teken gelezen, staat hier Amours portent mon cuer à mon ami, ofwel ‘Liefde voert mijn hart naar mijn lief’.
Het is tot op heden niet gelukt deze versregel te koppelen aan een overgeleverd Frans gedicht. Interessant is wel dat dit de woorden van een vrouw lijken te zijn: ‘liefde voert mijn hart naar mijn ami’ (mannelijke geliefde)’. Als dit – zoals gebruikelijk – een geschenk was van een man aan zijn vrouwelijke geliefde, aanstaande of bruid, dan zou je hier eerder à mon amie verwachten.
Ondanks dat er relatief veel (posy) ringen met teksten voorkomen, bestaat er – na uitvoerig onderzoek – geen enkele die vergelijkbaar is met deze tekstregel of deze afbeelding. Voor de viervoeter met zwarte vlekken bestaan verschillende interpretaties. Eén daarvan is dat dit dier een panter is, die in vroegmiddeleeuwse bronnen een positieve betekenis heeft, in tegenstelling tot de luipaard. De panter wordt veelal geassocieerd met Christus. We kunnen ook te maken hebben met een windhond, een hondenras dat erg in trek was bij de adel en symbool staat voor (huwelijks)trouw en standvastigheid.
Het gaat hier om een middeleeuwse liefdesring, die werd gegeven door een man aan een vrouw, omgekeerd was dit niet zo gebruikelijk. Als de bij Utrecht gevonden ring is gebruikt als trouwring, kan deze ook als een soort huwelijkscontract worden gezien, een bezegeling van een zakelijke overeenkomst uit een tijd dat huwelijken nog werden gearrangeerd tussen families, waarbij bezit, titels en vermogen werden gewaarborgd. Liefde kwam daarbij in principe op de tweede plaats. Het kan zijn dat er wel sprake was van verliefdheid, maar mogelijk werd met het geven van de ring ook de hoop uitgesproken dat met het openstellen van elkaars hart de liefde een kans kreeg.
Hoe de ring in Utrecht terecht is gekomen en weer verloren, zal altijd wel een raadsel blijven.
