De geschiedenis van de voormalige gemeente Zuilen, vanaf het begin tot de ondergang in 1953. Zo werd de lezing van Wim van Scharenburg, directeur van het Museum van Zuilen, aangekondigd. De lezing vond plaats op vrijdagmiddag 9 maart in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis.
Van Scharenburg begon inderdaad helemaal bij het begin, bij de heilige Ludgerus, de patroonheilige van de Ludgerusparochie in Zuilen. Liudger werd in 742 geboren in Zuilen. Hij was een missionaris in het gebied der Friezen. Hij voltooide het werk waarvan de evangeliepredikers Willibrord en Bonifatius de grondleggers zijn geweest. Hij volgde een vooropleiding bij Gregorius van Utrecht en hij is onder meer bekend geworden vanwege zijn genezing van de blinde bard Bernlef, waarna Bernlef bekeerd werd tot het christendom. Ook wordt hij vaak met ganzen afgebeeld omdat hij de ganzen vermanend had toegesproken toen de boeren over de ganzen klaagden omdat ze het gras voor hun koeien opaten. In 1923 werd de Sint-Ludgeruskerk gebouwd in Zuilen. Wegens het teruglopend kerkbezoek is het kerkgebouw begin 1977 gesloopt.
Zuilen is onder meer bekend vanwege het slot Zuylen dat in de 14e eeuw werd gebouwd. Een van de bekendste bewoners van het slot was de schrijfster Belle van Zuylen (1740-1805).
Zuilen was ook bekend vanwege de baksteenovens, waar onder meer de bakstenen werden gebakken voor de Inktpot, het grootste bakstenen gebouw in Nederland en gebouwd tussen 1918 en 1921 in opdracht van de Nederlandsche Spoorwegen. Verder was er in Zuilen ook nog een borstelfabriek.
In 1903 werd het Julianapark aangelegd, ontworpen door de park- en landschapsarchitect Louis Copijn in opdracht van de bankier Jan Kol. Het werd dan ook de ‘Tuin van Kol’ genoemd.
Het was volgens Van Scharenburg ook Jan Kol die de komst van Werkspoor naar het industrieterrein Lage Weide in Nieuw Zuilen initieerde. Hier werden onder meer de spoorrijtuigen gemaakt. In de hoogtijdagen werkten er bijna 6000 mensen. Om al die arbeiders te huisvesten verrees Nieuw-Zuilen met onder andere de wijken Elinkwijk en De Lessepbuurt. In Zuilen zijn enkele beroemde bruggen gebouwd zoals de Waalbrug bij Nijmegen en de Bommelse Brug bij Zaltbommel.
In 1913 verhuisde Demka Staalfabrieken naar Zuilen. Het bedrijf had hier aansluiting op het Merwedekanaal en op het spoorwegnet. En een van de grootste afnemers, Werkspoor, lag in de buurt.
Voor de Tweede Wereldoorlog lag Zuilen nog in landelijk gebied. Tussen de weilanden met koeien. Maar Zuilen werd te groot en kon niet langer zelfstandig blijven. De Tweede Wereldoorlog heeft de annexatie nog vertraagd maar na de oorlog werd het dorp bij de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1954 aan de gemeente Utrecht toegevoegd. Op het Prins Bernhardplein, staats sinds 1954 een monument ter herinnering aan de herindeling met als tekst ‘Zuilen 750-1953 Als gemeente opgeheven. Als gemeenschap toch gebleven.’
