UTRECHT – Meer dan de helft van de boomsoorten in de Amazone, ‘s werelds meest diverse woud, blijken in aanmerking te komen voor de status bedreigd. Dat de Amazone kwetsbaar is is algemeen bekend, maar voor het eerst is nu het niveau van bedreiging vastgesteld. De onderzoekers laten ook zien dat de parken, natuurreservaten en inheemse gebieden, indien op de juiste wijze beheerd, veel van de bedreigde soorten kunnen beschermen. Dit blijkt uit het onderzoek dat is gedaan door een team van 158 onderzoekers uit 21 landen. Het onderzoek, geleid door de Utrechtse onderzoeker Hans ter Steege (Biologie, ook werkzaam bij Naturalis Biodiversity Center) en Nigel Pitman (Field Museum, VS), is gepubliceerd in het tijdschrift Science Advances.
In het onderzoek zijn veldstudies vergeleken met kaarten van huidige en verwachte ontbossing. Op basis van die grote hoeveelheid gegevens hebben de onderzoekers voor het eerst berekend hoeveel boomsoorten er op welke plekken verloren zijn gegaan. Eerder schreven Hans ter Steege en collega’s in Science dat er in de Amazone meer dan 15.000 boomsoorten voorkomen. Hiervan kan 36 tot 57 procent bestempeld worden als bedreigd aan de hand van rode lijst criteria van de IUCN (International Union for the Conservation of Nature). Dit is de wereldwijde statuslijst met betrekking tot het behoud van planten- en diersoorten. Op deze lijst zou het aantal bedreigde plantensoorten in een klap met 22% stijgen wanneer deze recente resultaten over de Amazone er in meegenomen worden.
Goed nieuws
De trend dat ongeveer de helft van alle boomsoorten bedreigd zijn geldt niet alleen voor de Amazone maar voor alle tropische wouden. Volgens de onderzoekers lijkt het er op dat de meeste van de meer dan 40.000 tropische boomsoorten in de wereld hetzelfde lot te wachten staat. Wel geven de auteurs aan dat de beschermde gebieden en gebieden waar de inheemse bevolking woont die meer dan de helft van het Amazonegebied beslaan waarschijnlijk omvangrijke populaties bevatten van veel van de bedreigde soorten. “Dit is goed nieuws over de Amazone dat we niet genoeg te horen krijgen,””zegt ter Steege. “In de afgelopen decennia hebben de Amazonelanden enorme stappen gezet in het uitbreiden van de parken en het versterken van de rechten van de inheemse gebieden. Ons onderzoek laat zien dat dit grote voordelen heeft voor de biodiversiteit.”
Bedreigingen duren voort
“Met dit onderzoek zeggen we niet dat de situatie van de boomsoorten in het Amazonegebied opeens slechter is geworden,” zegt Pitman. “We geven juist een indicatie in hoeverre de boomsoorten beïnvloed worden door ontbossing die al heeft plaatsgevonden en wat de invloed is van het verlies van bos in de toekomst.” De auteurs waarschuwen dat er nog steeds bedreigingen zijn in het gebied zoals het bouwen van dammen en mijnbouw tot bosbranden en droogtes door de opwarming van de aarde.
Belangrijk onderzoek
Kirsten Schuijt, hoofd natuurbescherming van het Wereld Natuur Fonds (WNF), vindt het een belangrijk onderzoek: “Het WNF werkt in de Amazone al jaren aan het creëren van aaneengesloten beschermde gebieden. Deze internationale studie laat zien hoe essentieel goed beheerde natuurreservaten zijn om bedreigde plant- en diersoorten beter te beschermen. Het is tegelijkertijd ook een belangrijke natuurlijke oplossing voor klimaatverandering. Wij zullen tijdens de komende Klimaatconferentie in Parijs de vele voordelen van beschermde gebieden zeker benadrukken.”
“Dit artikel is bijzonder vanwege de schaal waarop de auteurs de conservatie status van individuele boomsoorten hebben geanalyseerd en het inzicht dat deze analyse oplevert over de mate waarin boomsoorten uit de Amazone worden bedreigd,” zeggen René Boot en Roderick Zagt van Tropenbos International.
